Yenilenebilir enerjiye destek çıktı: Yersen...

Yenilenebilir Enerji Kaynakları’na dayalı elektrik üretimini teşvik etmeyi amaçlayan kanun dünkü Resmi Gazete’de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Euro/cent’ten dolar/cent’e çevrilerek belirlenen rakamlar rüzgar, güneş ve suya dayalı kaynaklardan elektrik üretimini teşvik etmekten uzak kaldı. Bunun anlamı şu: İthal doğalgazla elektrik üretmeye ve cari açığa devam...

Yenilenebilir kaynaklara dayalı elektrik üretiminin teşvikini amaçlayan ‘Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçlı Kullanımına İlişkin Kanunda Değişiklik Yapan Kanun’ Resmi Gazete’nin dünkü sayısında yayımlanarak yürürlüğe girdi.

Girdi girmesine de rakamlar kimseyi tatmin etmedi. Yeni yasayla, yenilenebilir enerji kaynağına dayalı üretim tesisleri için uygulanacak fiyatlar “euro cent” yerine “dolar cent” olarak tespit ediliyor. Rakamları yukarıdaki tabloda verdim. Rakamları yorumladığımızda ortaya 10 milyar dolarlık bir özkaynak yatırımı gerekliliği çıkıyor ki inanın gerçekleşmesi mümkün değil. Neden mümkün olmadığını ve Rusya’dan, İran’dan alacağımız doğalgaza mahkum yaşayacağımızı, rüzgara yatırıma hazırlanan ancak bu rakamlar karşısında frene basan bir işadamı çok güzel özetledi:

Rakamları nasıl buldunuz, yatırıma devam mı tamam mı?

7.3 dolar/cent yani 5.5 euro/cent teşviğe göre ben 40 milyon euroluk yatırımım için bankadan en fazla 28 milyon euro kredi kullanabilirim. 12 milyon euro’yu benim ortaya koymamı isterler. Teşvik 7 euro/cent olsaydı, 28 yerine 32 milyon euro kredi alabilirdim. Teşvik 8 euro/cent çıksaydı, 34 milyon euro kredi kullanabilir, sadece 6 milyon euro özkaynak ile yatırımımı gerçekleştirirdim. Böyle bir özkaynağı sadece ben değil kimse koyamaz. Türkiye’de 10 bin MW rüzgar, 15 bin MW da suya dayalı yenilenebilir enerji yatırımı öngörülüyor. Bu nereden bakarsanız bakın 30 milyar dolarlık yatırım gerektirir. Bankaların bu rakamlara göre en az yüzde 30 özkaynak isteyeceği aşikar. Bu da 9-10 milyar dolar özkaynak demektir. Türkiye’de kimde var böyle bir özkaynak? En güçlü olduğumuz otomotivde yıllar boyunca yapılan yatırım tutarı nedir biliyor musunuz sadece 3.5 milyar dolar.

Bu oranlar sizi zorluyor olabilir de, kimse çıkmaz mı bu oranlarla yatırıma devam edecek?

Elbette çıkacaktır. Mesela 8 bin 500 MW’lık rüzgar için lisans verilecek. Yarışma olduğunda lisanslar kapışılacak. Lisanslar kapışılacak da sonra bu lisanslar yatırıma dönüşecek mi? İşte orası belli değil. Eğer teşvik daha yüksek olsaydı, su ve rüzgarda 25 bin MW’lık toplam yatırımı gerçekleştirecek, 25 MW’lık tesise sahip olacak 1000 yatırımcı bulunurdu. Açıklanan rakamlarla ancak büyükler yatırıma cesaret edebilir.

Sizce ne yapılmalıydı?

İki yöntem uygulanabilirdi. Birinci olarak ‘Rüzgar yatırımına 7.5 euro cent veriyorum. Ancak bunu 10 yıl boyunca veriyorum. Kendini amorti et, banka borcunu bitir. O tarihten sonra senden elektriği ancak 5 euro/cent’e ya da doğalgazdan üretilen elektrikten yüzde 20 daha ucuza alırım’ diyebilirdi devlet. İkinci yöntem olarak da şu uygulanabilirdi. Malum rüzgar yatırımı yapan TEİAŞ’a bağlantı ve trafo ücreti ödeyecek. Öncelikle rüzgar yatırımına teşvik 10 euro/cent olarak belirlenebilirdi. Yapılacak lisans ihalesinde katılımcılardan TEİAŞ’a ödeyecekleri bağlantı ücretini artırmaları istenebilirdi. Kim daha yüksek bağlantı ücreti verirse kazanan o olurdu. Böylece rüzgarda yatırım için optimum nokta da bulunabilir, fiyatlar dengelenirdi.

Rüzgar, su, güneş gibi enerjilerden elektrik üretimi istenen seviyelere çıkmazsa ne olacak?

Ne olacağı belli. Bugün 30 milyar dolar olan petrol ve doğalgaz ithalatımız daha da artacak. Cari açık yükselecek. Türkiye kendi öz kaynaklarını kullanamamış, ithal ettiği, fiyatını belirleyemediği kaynaklara bağımlı kalacak.

Kanunun iyi tarafı da yok değil, inovasyona ekstra teşvik verilmiş

Dün yürürlüğe giren kanunun iyi tarafı ise yerli mekanik aksam üretimini ve inovasyonu teşvik etmesi. Mesela güneş panellerini Türkiye’de üretebilen, rüzgar güllerinin kanatlarını, türbinlerini Türkiye’de yapabilen, ilan edilen teşvik rakamlarının dışında farklı rakamlarla desteklenecek. Kanun şöyle diyor: “Lisans sahibi tüzel kişilerin yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı ve 31 Aralık 2015 tarihinden önce işletmeye giren üretim tesislerinde kullanılan mekanik veya elektro mekanik aksamın yurt içinde imal edilmiş olması halinde bu tesislerde üretilerek iletim veya dağıtım sistemine verilen elektrik enerjisi için belirtilen fiyatlara, üretim tesisisin işletmeye giriş tarihinden itibaren 5 yıl süreyle kilovatsaatte 0.4-2.4 dolar/cent arasında farklı bir destek daha verilir.”

2.4 dolar/cent’e ulaşan ekstra teşvik hiç fena değil ve yerli üretim ve inovasyonu tetikler...

Kantur: Bu fiyatlarla biz çöpten elektrik üretmeye devam ederiz

Ali Kantur’un Mamak çöplüğünde gerçekleştirdiği mucizeye daha önce değinmiştim. Kantur konuşmamızda “Eğer beklediğimiz teşvikler çıkar ve çöpten elektrik üretimine 14 euro/cent gibi bir teşvik verilirse yeni yatırımlara yöneleceğiz” demişti. Oysa rakam 14 euro/cent değil, 13.3 dolar/cent yani aşağı yukarı 10 euro/cent çıktı.

Dün bir kez daha aradım ve ne düşündüğünü sordum. Çok karamsar değildi. İnovasyona sağlanan ekstra teşviklerle işin içinden çıkabileceklerini söyledi:

“Ben mutluyum. İnovasyon ve yerli mekanik aksam üretiminin, toplam teşvik bedelinin içinde yedirilmesi yerine dışında tutulması bence olumlu. Düşünsenize güneşe 13.3 değil de 20 cent teşvik verilseydi, burası Çin’den gelen panellerle dolardı. Oysa şimdi bu işe girmek isteyen inovasyon yapmak, Türkiye’de üretime yönelmek zorunda. Bizim için de durum böyle. Belki biraz zorlanırız ancak inovasyona biraz daha ağırlık verip, 10 euro/cent’lik teşviği yukarı çekeriz. Çektiğimiz noktada da Türkiye’nin katı atığını yani çöpünü yok edip elektriğe dönüştürürüz.”

Hangi kaynaktan üretilen elektriğe ne kadar alım garantisi verildi?

Hidroelektrik üretim tesisi: 7.3 $/cent

Rüzgara dayalı üretim tesisi: 7.3 $/cent

Jeotermale dayalı üretim tesisi: 10.5 $/cent

Çöpten elektrik üretim tesisi: 13.3 $/cent

Güneşe dayalı üretim tesisi: 13.3 $/cent