Geçtiğimiz haftalarda kripto paralarla ilgili bir yazı dizisi hazırlamıştım.
Sonrasında pek çok mail geldi. “Üstad, bu çalışmayı sana hiç yakıştıramadım. Tam ortadan gitmişsin. Bu paralar iyi mi kötü mü ortaya koymamışsın. Yani alalım mı almayalım mı? Kafam karıştı” diyordu bir tanesi.
Ben o yazı dizisinde herkesin dilindeki Bitcoin’in ve arkasındaki blockchain teknolojisinin nasıl bir şey olduğunu dilim döndüğünce anlatmaya çalışmıştım. ‘Haber kutsal yorum hür’ felsefesine inanmış biri olarak, o dizinin sonunu bir hükümle bitirmek yakışık almazdı.
Ancak şimdi kendi fikrimi ortaya koyabilirim. Yandaki tabloda göreceğiniz üzere şu an en çok işlem gören 15 kripto paranın her birine bu yılın ilk günü 1.000 dolardan 15 bin dolar yatırmış olsaydınız şu an tam tamına 1 milyon 72 bin dolarınız olabilirdi.
Kimbilir belki de geç kalmadınız. “Bugün 15 bin dolar koyayım. Seneye 1 milyon dolarım olsun madem” diyebilirsiniz. Olabilir de. Ancak bana göre olmama riski daha yüksek.
30 yıllık ekonomi gazetecisiyim. Böyle bir çılgınlık hatırlamıyorum.
Bu paraların çıkış felsefesini anlayabiliyorum. Yakın gelecekte kripto paraların, dijital cüzdanların hayatımıza gireceğini de kabul ediyorum. Ancak bu paralar öyle kim olduğu belli olmayan Bitcoin’in yaratıcısı Nakamato’ların, ya da Litecoin’i çıkaran Charlie Lee’lerin ürettiği paralar olamaz, olmayacak.
Ben bunlara para denmesini bile kabul edemiyorum. Olsa olsa bir emtia.
Ancak ne işe yarayacağı da hiç belli olmayan bir emtia. Alanların tek bir motivasyonu var. ‘Nasıl olsa yükselecek. Zarar etmem imkansız’ diyorlar. Bir istatistik veri yok ancak gözlemim, alanların çoğu bu emtialara aslında inanmıyor, güvenmiyor.
Ancak ‘Hangi seviyeden alırsam alayım yükselecek’ refleksi ile almaktan hiç çekinmiyorlar. ‘Trene son binen düşünsün’ diyorlar. Peki o trene son binen sensen. Yani diyelim ki Bitcoin’i 20 bin dolar fiyattan almaya razı oldun. Ya bir daha o Bitcoin 20 bin doları görmez ve fiyatı hızla geri gelirse?
Devletler, maliye bakanlıkları daha bu çılgınlığa ne kadar seyirci kalır sanıyorsunuz. Bakın G20 ülkelerinin ilk yapılacak toplantısında bu kripto paralar en önemli gündem maddelerinden biri olacak. Denetim, vergi gibi kısıtlar gelirse bu emtiaların akıbeti ne olacak?
Ben bu çılgınlığı kısa yoldan zengin olma hayali kuranların bir yanılsaması olarak görüyorum. Merkezi bir denetimden uzak, spekülatif işlemlerin çok hızlı gerçekleştiği son derece riskli denizler. Yeni ortaya çıkan bazı alternatif coinlere bakınca aslında hikayeyi görebiliyorsunuz. Bitcoin’in yıllar içindeki evrilme hikayesi tüm diğerlerini adeta sırtında taşıyor.
Birkaç kişinin, yaptığı işlemleri sanki genel bir topluluk ilgisi gibi gösterme, fiyat yükselmesi ile birlikte de bu coinleri satma eğilimi var. En popüler kripto para Bitcoin’de bile bu eğilimin olduğunu düşünüyorum. Unutulmamalı ki küçük bir grup kendi aralarında alıp satarak düzenli olarak fiyat yükseltebilir. Takip etmek imkansız.
Eski kafalı değilim. Blockchain teknolojisine çok inanıyorum. Önümüzdeki 20-30 yılda bu teknolojinin, internet gibi tüm dünyayı derinden etkileyeceğini görebiliyorum. Yenilikçi modelleri ile tüm hayatımızı tekrardan dönüştüreceği kesin. Ancak kripto paralar farklı. Şu anki model ve mantık yapıları ile varlıklarını sürdürmeleri, hele hele alternatif para birimi olmaları im-kan-sız.
