Tarladan çıktı 0.7 YTL markete geldi 5 YTL

Pirinçte fırsatçı kim?
Son günlerde herkes birbirine bunu soruyor, fiyatı kim ya da kimlerin manipüle ettiğini bulmaya çalışıyor. Olayı “küresel bir oyun oynanıyor” komplo teorisine kadar götüren bazı cahiller bile çıkıyor.
Şunu belirtelim ki 200’den fazla ithalatçının olduğu bir yerde spekülasyon imkansız gibi bir şey. Biz gelin hiç komplo teorisi üretmeden sadece rakamları konuşturalım. Konuşturalım ki tarladan 70 kuruşa alınan çeltiğin bizim soframıza gelene kadar 5 YTL’ye ulaşan öyküsü anlam kazansın. Bu maliyet analizinde herkes kendini bir yerlerde bulacaktır. Böylece fiyatları kimin ne kadar şişirdiği de net biçimde ortaya çıkacaktır. Hadi siz de elinize bir hesap makinası alın, benimle birlikte bölün çarpın... Kimin ne kadar kâr marjı var bulun.
Üreten, yani yarı beline kadar suya giren çiftçiden çeltik geçen Eylül-Ekim’de yaklaşık 70 kuruşa alındı. (Bugünlerde fiyat 1.8 YTL’ye kadar çıktı ancak ürün yok. Hasat henüz başlamadı)
TMO ise geçenlerde 77 firmaya 80 kuruştan mal verdi. Biz hesaplamada 70 kuruşu baz aldık.
Bu çeltikten maksimum yüzde 60 randımanla pirinç elde edilir. Pirincin maliyeti 1.16 YTL’ye gelir.
Çeltiğin işlenmesinden kalan yan ürünlerin (kabuk, kepek, kırık pirinç gibi) satışından elde edilen gelir işletme masraflarını karşılar. Pirincin maliyeti için yaklaşık 1.1 YTL gibi bir rakam bulunur.
İşte bu ürün, şu an toptancılarda çuvalla kilosu yaklaşık 2.5 YTL’ye satılan üründür. Zincirin birinci halkası burası. Kâr marjını ben en sonda yazmayı tercih ettim. Sabırsızlananlar 2.5’i, 1.1’e bölüp yüzdeyi hemen bulabilir.
Toptancıdan 2.5 YTL’ye alınan pirince yüzde 8 KDV ödenir. Fiyat olur 2.7 YTL. Teslimat depolarda yapılır, nakliyeyi alıcı üstlenir. Bir kilo pirincin nakliyesi ortalama 5 kuruştur. Maliyet etti mi 2.75 YTL. Bu pirincin hiç firesiz işlendiğini farzedelim. Paketleme masrafı yine 1 kg için yaklaşık 15 kuruştur. Maliyet 2.96 YTL’ye gelir. Bu paket yaklaşık yüzde 10 kâr ile markete satılır. Fiyat oldu mu 3.3 YTL.
Bu ürüne yüzde 8’lik KDV tekrar ödenir, maliyet 3.56 YTL’yi bulur. Artık bundan sonrası marketin insafına kalmış. Bu ürünü 4 YTL’ye satan da var, 5 YTL’ye satan da... Diyelim ki 4 YTL’ye satılıyor. Marketin kârı yaklaşık yüzde 12.3 olur. 5 YTL’ye satan bilin ki yüzde 40 para kazanıyordur.
Şimdi zinciri en baştan tekrar incelersek, aslında en fiyakalı kârın çeltiği alıp işleyen ve çuvallarla satan toptancıya ait olduğu net olarak görülür. Hesap neydi, 1.1 YTL’lik maliyet, 2.5 YTL’lik fiyat.
Aradaki fark? Yüzde 127...
Rakamları konuşturmak her zaman en iyisidir.
Bilgi kirlenmesine birebir gelir.
Herkes resmi net olarak görür.