Rötarlar sadece yolcuyu değil THY yatırımcılarını da üzecek

THY’NİN en önemli gider kalemi akaryakıt. 9 aylık bilançoya göre şirketin satışlarının maliyeti 3.6 milyar TL ve bunun yüzde 29’u yani 1 milyar 64 milyon TL’si akaryakıt gideri

SON dönemde THY uçakları trafik sıkışıklığından havada o kadar çok gereksiz tur atmaya ve yakıt sarfetmeye başladı ki, maliyetlerde ekstra yüzde 20’lik artış olursa kimse şaşırmasın

Rötarlar yolcuları isyan etme noktasına getirdi. Çevremdeki pek çok kişiden özellikle Ankara’ya gideceklerden artık uçağı tercih etmediklerini duymaya başladım. Ya özel aracını, ya da uçak konforu sunan otobüsleri kullananlar son 6 ayda yeniden arttı. Rötarların uçak yolcularının dışında THY’ye bilanço açısından da önemli bir maliyeti çıkmaya başladı. Önceki gün Euromoney toplantısı için gittiğim Londra’dan dönüşte bunu düşündüm. THY’nin İstanbul adlı A340 uçağı Heathrow’a geç indi. Geç inmesinin nedeni tabii ki İstanbul’dan zamanında kalkamamasıydı. Londra Heathrow’dan 11.40’ta kalkması gereken uçak 13.00 gibi ancak havalanabildi. “1 saat 20 dakika rötara da şükür” diye sevinen Akbank Private Banking Genel Müdürü Fikret Önder’e, “Daha bunun İstanbul’u var. İstanbul’a gelip inememek de var” dedim. Dedim ve ne yazık ki haklı çıktım. Uçak, İstanbul’daki yoğunluktan dolayı Tekirdağ semalarında tam 45 dakika tur attı. Ardından Karadeniz’e yöneldi ve Karadeniz üzerinde de biraz oyalandıktan sonra normalde inmesi gereken süreden 65 dakika sonra iniş yaptı. 4 saatlik Londra uçuşu da 5 saat 5 dakikaya çıktı.

Ekrandan uçuş haritasına bakarken boşa atılan tur sırasında kaybettiğimiz zaman bir yana harcanan yakıttan dolayı da içim cız etti. THY uçağı Londra seferinde yakıt maliyetini yüzde 25 artırmış oldu. Buna bir de geç kalktığı için yeniden almak zorunda kaldığı slot izninin maliyetini koyun...

Fatura iyice kabarıyor.

Bu sadece Londra uçağı için değil, hemen hemen tüm uçaklar için geçerli. Geç kalkmanın yanı sıra İstanbul’a gelen ancak bir türlü inemeyen ve havada tur atmak zorunda kalan uçakların akaryakıt maliyeti inanılmaz boyutlara ulaşıyor.

Aşağıda THY’nin 9 aylık bilançosuna göre maliyet kalemlerini açtım. 3 milyar 672 milyon TL satış maliyeti olan THY’nin en önemli gider kalemi 1 milyar 64 milyon TL ile akaryakıt. Onu 770 milyon TL tutan personel giderleri izliyor. Slotları da içeren konma, konaklama ve üstgeçiş giderleri ise 409 milyon TL ile üçüncü gider kalemini oluşturuyor. Bu gider kaleminin de rötarlarla maliyetinin ekstra arttığını hatırlatmak isterim. Ayrıca rötarlar personelin shift’lerinin kaymasına da neden oluyor ve THY’nin fazla mesai faturası da kabarıyor. THY’nin bilançosunda maliyet artışlarından dolayı bozulma yaşandığı da hafif hafif ortaya çıkıyor. Önceki yılın 9 ayında 349 milyon TL olan net kâr, 2009’un 9 aylık döneminde 223 milyon TL’ye inmiş vaziyette.

THY hisseleri geçen yıl yüzde 428’lik getirisi ile yatırımcısının yüzünü güldürmüştü. Bu yıl rötarlar önemli bir sıkıntı yaratabilir. Bilançoda akaryakıt ve konma konaklama giderlerinin toplam giderler içindeki payının iyi izlenmesini öneriyorum.

3 ay sonra biter mi?

İstanbul Atatürk Havalimanı’nı işleten TAV’ın CEO’su Sani Şener, dün Elif Ergu’ya verdiği röportajda 3 ay sabredilmesini, rötarların 3 ay sonra biteceğini söylüyor. Rötarlar sadece TAV kaynaklı olsa belki bu beklenti doğru çıkabilir. Ancak olayın sadece TAV kaynaklı olmadığı, havalimanının artan trafiği kaldırmakta zorlandığı da bir gerçek. Bir başka grafikte toplam konma ve yolcu sayılarını gösterdim. Konma sayısı 2007’de 168 bin 899 iken, 2008’de 190 bin 277’ye, 2009’da ise 213 bin 625’e çıkmış vaziyette.

2009 sonu itibarıyla 132 uçakla hizmet veren THY’nin filosu eklenecek uçaklarla daha da büyüyecek ve konma sayısı daha da artacak. THY’nin yakın zamanda yaptığı sunuma göre bu yıl 15 adet yeni uçak filoya katılacak. Bunların 5’i B777, 4’ü A330-300. Yani geniş gövdeli uçak olacak.

Geniş gövdeli uçak sayısı arttıkça iniş kalkış süreleri de uzuyor. Çünkü bu tip geniş gövdeli uçakların yarattığı kuyruk türbülansı yüzünden, sıra bekleyen uçağın güvenli iniş emniyeti bakımından daha fazla mesafe bırakması gerekiyor. 2011’de 29 uçağın daha filoya katılması bekleniyor. 2012’de ise 18 yeni uçak daha gelecek. Toplam filo 132’den 2012 sonunda 194’e çıkmış olacak. Sabiha Gökçen Havalimanı daha efektif kullanılmazsa, üçüncü havalimanından önce seyreyleyin gümbürtüyü...

Akaryakıt ve konma-konaklama giderleri toplam maliyetin % 40’ı

Akaryakıt giderleri 1.064.976.463

Personel giderleri 770.134.087

Konma-konaklama üstgeçiş giderleri 409.729.623

Amortisman giderleri 286.345.186

Yer hizmet giderleri 277.799.973

İkram giderleri 245.780.818

Kiralama giderleri 251.909.131

Sigorta giderleri 20.878.026

Satış maliyet toplamı 3.672.091.948

- Üstteki gider kalemlerinin dışında daha küçük miktarlı başka giderler de vardır. Belirttiğim giderler, maliyetlerin tamamını oluşturmamaktadır.

THY’nin toplam konma sayısı son 1 yılda yüzde 12.3 arttı

2007 2008 2009

Yurtiçi konma 87.162 92.187 97.419

Yurtdışı konma 81.737 98.090 116.206

Toplam konma 168.899 190.277 213.625

Yolcu sayısı 19.636.000 22.611.000 25.099.00

Doluluk oranı %72.7 %74.0 %70.9