Pazartesi günü ekonomi arenasında çok enteresan bir gelişme oldu malum. Enflasyon verileri normalin 17 dakika öncesinde Reuters ekranına düştü.
Reuters’dan hizmet alan ve o dakikalarda ekrana bakan şanslı yatırımcılar, tahminlerin de altında gelen Kasım ayı enflasyon verilerini tahvil piyasasında ya da hisse senedi piyasasında ‘Özel bilgi’ olarak ilk bir kaç dakika içinde paraya çevirme, önceden öğrenen olma imkanı buldu.
TÜİK’in her zaman saat 10.00 itibarıyla kamuoyuna duyurduğu enflasyon rakamları, bu kez 17 dakika önce kurumun veri setinde yer almış, Reuters de bu veri değişikliğini görüp habercilik refleksiyle abonelerine duyurmuştu.
O 17 dakika içinde piyasada neler olduğunu bulmak zor değil. Hangi kurumun işlemi var, kimin alışları satışları normalin üzerine çıkmış tespit edilir. Edilir de bunun bir anlamı olmaz. Zira hiç kimseyi neden bu bilgiyi paraya çevirdin diye suçlayamazsınız. Sonuçta bir veriye ulaşılıyor ve buna göre de pozisyon alınması çok normal.
Burada asıl sorgulanması gereken, bu verinin nasıl 17 dakika önce ekrana düşebildiğidir.
TÜİK Başkanı dün beni nedense hiç de şaşırtmayan bir açıklama yaptı. Malum bir süredir herşeyi basından bilmek, tabir yerindeyse basına giydirmek çok moda. TÜİK Başkanı da kendi kurumunun ayıbını Reuters’a yıkma yolunu seçmiş görünüyor.
“Bizim inisiyatifimiz, irademiz dışında, etik kurallara da uymayacak bir şekilde Reuters, kendi robot programını kullanarak istatistiki tablolardaki değişikliklerden rakamları aldı. Bunu etik bulmuyorum. Bunun değerlendirmesini basın dünyası kendi içinde yapar” dedi.
Hem basın dünyasının içinde olan, hem de 17 dakikanın sırrını gazeteye manşet yapmaya değer görmüş bir ekonomi müdürü olarak bir değerlendirme yapıyorum ve Reuters’ın refleksinde bir acayiplik göremiyorum.
Reuters’in evet bir robot programı var. Merkez Bankası, TÜİK, BDDK, Hazine gibi kurumlar veri setlerinde herhangi bir güncelleme yaptığında bu program alarm veriyor. Çok akıllıca düşünülmüş bir program.
Sürekli internet siteleri arasında gidip gelemeyeceğinize, rakam değişikliği oldu mu takip edemeyeceğinize göre böyle bir program hayat kurtarır.
TÜİK Başkanı’nın bahsettiği robot program bu. Öyle casusluk amacı filan yok.
Yazılımın ortaya çıkış amacı belli ki, bilgiye öncelikle ulaşma ve ilk yazan olarak diğer veri sağlayıcı kuruluşları atlatma arzusu.
Ayrıca gizli bilgiye ulaşmıyor ki...
Sonuçta TÜİK sitesine konulmuş bir rakamı alıp aboneleriyle paylaşıyor.
Asıl etik olmayan ne olurdu biliyor musunuz?
Reuters bu bilgiye öncelikle ulaşıp bunu kamuoyuna duyurmasaydı etik dışı davranmış, şüpheli durumuna düşmüş olurdu.
Rakamları görmüşler, kendi iletişim platformlarından herkese de duyurmuşlar. Belli ki tek kaygıları habercilik.
Sonuçta bu program sayesinde TÜİK sistemindeki zaafiyet ortaya çıkmıştır.
Bazı tablolarla ilgili şifrelerin önceden kaldırıldığı, dolayısıyla enflasyon verisine dolaylı olarak ulaşmanın mümkün olduğu görülmüştür.
Verilerin herkese aynı anda duyurulmadan önce de TÜİK’e ait internet sitesinde bazı sayfalarda ortalık yerde dolaştığı anlaşılmıştır.
TÜİK Başkanı, Reuters’i suçlayacağına bu ihmalkarlığı ve yazılım boşluğunu araştırmalıdır.
TÜİK’teki bu zaafiyeti aylar öncesinden farkedenlerin, bugüne kadar enflasyon verisine diğer tablolardan ulaşıp öncelik almadığını nereden bileceğiz?
Bence Aydemir, Reuters’ı suçlayacağına robota teşekkür amaçlı bir çiçek yaptırıp yollasın.
Aydemir: Şifreler bazı tablolarda erken kaldırılıyor
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Başkanı Birol Aydemir, 3 Aralık tarihinde enflasyon verilerinin bir haber ajansı tarafından 17 dakika önce kamuoyuna duyurulması ve ardından yaşanan gelişmelere ilişkin, ”Enflasyon verilerini biz erken açıklamadık. Reuters kendisi bir program kullanarak bizim yayınlamadığımız veriyi alıp kullandı” değerlendirmesinde bulundu.
TÜİK’in bütün kesimlerin aynı anda erişimlerine imkan sağlamak için haber bültenlerini saat 10.00’da yayınladığını, bu bültenlerin eki olan istatistiki tabloların da aynı anda yayınlandığını hatırlatan Aydemir, bu süreçte bir şifrelemenin söz konusu olduğunu bildirdi.
Hazırlanan haber bültenlerinin şifrelenerek kendisinin onayına sunulduğunu ve bu onaylama gerçekleştiğinde şifrelerin kaldırılarak bültenin aktif hale geldiğini anlatan Aydemir, bültenlerle ilgili istatistiki tabloların da sistem üzerinde başka bir yerde tutulduğunu söyledi.
Tablolar hacim bakımından bültenlerden farklı olduğu için saat 10.00’a yetişmeyebilecekleri endişesiyle bunların şifrelerinin daha önceden kaldırıldığını dile getiren Aydemir, 3 Aralık’ta da aynı sürecin işletildiğini ve tablolar üzerindeki şifrelerin daha erken kaldırıldığını belirtti.
Aydemir, ”Şifreler çözülecek ki yeni tablolar gelsin, eski tabloların üzerine inşa edilsin ve 10.00’da herkese açık olsun. Arkadaşlar bu şifreleri daha önce çözmüşler, Reuters’teki robot program herhangi bir değişiklik olduğunda anında yakalayıp aldığından o verileri de bu şekilde almışlar” diye konuştu. Aydemir, dün itibariyle gerekli tedbirleri aldıklarını belirterek, ”Bundan sonra böyle bir durumla karşılaşmayacağız. TÜBİTAK’tan gelen arkadaşlar bilişim programında gerekli düzenlemeleri yaptılar ve artık kimse 10.00’dan önce istatistiki tablolara erişemeyecek. Belki diğer tablolar saat 10’a yetişmeyecek. Daha sonra güncellenecek” dedi.
