Numara taşıma hangi operatörü nasıl etkiledi?

Bir şirketin ticari faaliyetlerinde başarılı mı yoksa başarısız mı olduğunu gösteren en temel ekonomik rasyolardan biri EBITDA marjıdır. EBITDA, İngilizcede Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation and Amortization’nın baş harflerinden oluşur ve Türkçe tam karşılığı faiz amortisman ve vergi öncesi kâr anlamına gelir. EBITDA yerine Türkçe kısaltması FAVÖK de kullanılır.
EBITDA marjı ise işletmenin kârının, net satışlarının ne kadarına karşılık geldiğini gösterir. Oranın yüksek olması ticari kuruluşun başarısı açısından önemlidir.

Bu kısa teknik girişi yaptım çünkü GSM operatörlerinin numara taşıma rekabeti başladıktan sonraki EBITDA marjlarının seyrini ortaya koymak istiyorum.

Pazarın lideri olan Turkcell’in numara taşıma başlamadan önceki EBITDA marjı yüzde 43’lere kadar çıkmıştı. 2008 son çeyrekte aboneler başka operatöre kaçmasın diye fiyatlarında indirim yapınca EBITDA marjı da yüzde 33’lere geriledi. Turkcell numara taşıma sisteminden biraz tedirgindi ve o tedirginlikle sistemin devreye girdiği tarihlerde tüketici lehine çok avantajlı tarifeler hazırladı. Müşteri sadakatini oluşturmaya çalıştı ve bunda da başarılı oldu. Abonesinin kaçmadığını görünce, sonraki çeyrekte konuşma fiyatlarını biraz yükseltti. EBITDA marjı 2009 birinci çeyrekte yüzde 38’e kadar çıktı.

Ancak son dönemde GSM operatörleri arasında yine fiyat odaklı keskin bir rekabet yaşanmaya başlayınca, bu arada Bilgi Teknolojileri İletişim Kurulu, çağrı sonlandırma fiyatında Turkcell aleyhine karar alınca marj yeniden yüzde 33’ler seviyesine inmiş görünüyor.

Turkcell’in pazar payının numara taşıma öncesi yüzde 56 olduğunu, bugün gelinen noktada ise 1 puan azalışla yüzde 55’e indiğini de hatırlatmak lazım.

Turkcell’den sonra pazarın ikinci büyük oyuncusu Vodafone’daki duruma gelince... Numara taşıma öncesi yüzde 27’lik bir pazar payı vardı ve EBITDA marjı da yüzde 20’ler seviyesindeydi. Numara taşıma sistemi devreye girdikten sonra pazar payı yüzde 24’lere kadar geriledi. Yani numara taşıma Vodafone’a ilk etapta pek yaramadı.

Bu arada Vodafone’da yönetim değişti. ‘Fiyat odaklı rekabet yapmayacağız’ denilse de Vodafone’un ilerleyen çeyreklerde EBITDA marjının seyri bu sözleri teyid etmedi.

Vodafone’un EBITDA marjı 2008 son çeyrekte yüzde 4’lere kadar düştü. 2009 üçüncü çeyrekte yüzde 3 oldu ve 2009 son çeyrekten sonra da eksiye geçti. Şu aralar Vodafone’da EBITDA marjı eksi 5’lerde. Zarar etme pahasına yapılan keskin indirimlerle pazar payında 2 puanlık bir artış sağlanabildi ve pazar payı yüzde 26’lara çıktı. Yani başa dönüldü ancak kârlılıktan fedakarlık edildi. Avea’nın ise numara taşıma uygulaması başlamadan önce yüzde 17’lerde seyreden bir pazar payı vardı. Bu pazar payı numara taşıma ile birlikte önce yüzde 18’e, 2009’un ilk çeyreğinde ise yüzde 20’ye çıktı. Son 4 çeyrekte ise pazar payı yüzde 19’lar seviyesinde oturmuş görünüyor.

Pazar payında 2 puanlık bir artış var. Ancak bu artışın tabii ki bir bedeli oldu. Avea’nın EBITDA marjına bakıldığında da numara taşımanın bu şirketin kârlılığını olumsuz etkilediğini görüyoruz.

Numara taşıma öncesi yüzde 25’lerde olan EBITDA marjı ilk etapta yüzde 15’e ardından yüzde 1’e kadar düştü. Avea’nın kamu personelini sınırsız konuşturan tarifelerde bir dizi değişiklik yapabilmesinin ardından EBITDA marjı yüzde 6’lara çıkabildi. Ancak baktığımızda 2008 son çeyrekteki yüzde 25 seviyesinden yine de çok uzaktalar.
Özetlemek gerekirse numara taşıma rekabeti, tüketiciler lehine bir durum yarattı. GSM operatörleri, kendi sistemindeki abonenin her an numarasıyla başka bir operatöre kaçabileceği endişesi ile fiyatlarında ciddi indirim yaptı. Bu indirimleri enflasyon verileri de teyid ediyor zaten. Haberleşme fiyatları Nisan’da yüzde 4.8, Mayıs’ta ise yüzde 1.3 geriledi. Sonuç olarak her 3 operatörün de kanı aktı, kârlılığı azaldı ancak pazar payı savaşının ne kazananı ne de kaybedeni oldu.