Borca batıkları pes etmekten kurtaran yasa

İcra İflas Kanunu’nun 179’uncu maddesinin içinde bulunduğumuz ekonomik krizde borca batık firmalar için hayati önem taşıdığını dünkü yazımda belirtmiş ve bu kanunun avantajlarından söz etmiştim.

Bayram’ın ilk günü olmasına rağmen yazının bu kadar ilgi görmesi beni açıkçası şaşırttı, bir o kadar da korkuttu. Demek ki Türk firmaları hakikaten şu an ciddi anlamda borca batıklar ve şu kötü günleri atlatana kadar da bir çıkış yolu arıyor.

Bu kanunun avantajlarını ticaret ve finans alanında uzman Avukat Münci İnci ile konuştuk.

* Sayın İnci, öncelikle iflasın ertelenmesinin borçluya ne faydası olur, oradan başlayalım.

Zor duruma düşmüş ödeme güçlüğü çeken şirket ve şahısların çoğu zaman malları alacaklılar tarafında haczedilerek gayrimenkulleri satışa çıkarılmakta, menkul mallar muhafaza altına alınmakta, alacaklılar fabrikaları, işletmeleri parçalayarak borç ödeyemez hale getirmekte ve işletmeler işçilerini de çıkararak kapanmak mecburiyetinde kalmaktadır. Bu uygulama yıllardan beri birçok işletmenin çalışarak borcunu ödemelerini engellemiş, işletme ve şahısların batmalarına neden olmuştur. İflasın ertelenmesiyle, mahkemece borçlunun menkul, gayrimenkul malları, banka mevduatları, üçüncü şahıslardaki hak ve alacakları üzerine konulmuş veya konulacak hacizler mahkeme kararıyla iki yıla kadar durdurulmaktadır. Vadesi gelmiş veya gelmemiş çeklerin, elektrik, havagazı, SSK, vergi borçları için haciz ve takip önlenmektedir. Bu, işletmelerin rahat bir nefes almasını çalışarak borçlarını ödeyebilmesini sağlamaktadır.

* Peki, bu madde biraz borçluyu koruyan kollayan, alacaklıya ise ‘Ne halin varsa gör’ diyen bir durum yaratmıyor mu? Özellikle bankalar bu madde ile sıkıntıya düşmez mi?

* İflasın ertelenmesi yalnız borçlunun değil, alacaklının da menfaatinedir. Borçlu ödeme zorluğuna düşürülmekte, birçok alacaklı alacağını tahsil edememektedir. İflasın ertelenmesi alacaklının da alacağını tahsil edebilmesi için imkan sağlamaktadır. Diğer taraftan rehinli menkul mallar ve ipotekli gayrimenkullerin de satışı durmakta, borçlu bu süre içerisinde mallarını daha rahat ve daha iyi fiyatla satabilmekte işletmenin çalışması sağlanacak karlarla da alacaklının menfaatine borçların ödenmesi için aktif değerler yaratılmaktadır.

* Herkes iflasın ertelenmesini isteyebilir mi?

Bu hak sadece tacirlere, kooperatiflere ve sermaye şirketlerine sağlanan bir haktır. Özel şahıslar yararlanamaz.

* Borçlu hangi şartlarla iflasın ertelenmesini isteyebilir?

Borçlunun Ticaret Mahkemesi’nden iflasın ertelenmesini isteyebilmesi için 1. Borçlunun aktiflerinin pasiflerini karşılayamaz olması gereklidir. Yani borca batık olmalıdır. 2. Borçlunun bir dilekçe ile mahkemeden iflasının ertelenmesini İcra İflas Kanunu’nun 179/a ve 179/b maddeleri gereğince talep etmesi gerekir. 3. Mahkemeye son 3 yıllık bilançonun verilmesi gerekir. 4. Borçlu tabii afet fevkalade ekonomik kriz nedeniyle kanunda yazılı olan fevkalade mühletten yararlanıp daha önce borcunu ertelememiş olmalıdır. 5. Borçlu işletmesinin daha iyi çalışabilmesi için bir iyileştirme projesi hazırlayıp mahkemeye sunmalıdır.

Unutmadan ekleyeyim borçlu dışında alacaklılar da iflasın ertelenmesi talebinde bulunabilir.

* Mahkemeler hangi şartlarla iflasın ertelenmesine karar verebilir?

Öncelikle iflasın ertelenmesi projeleri ve iyileştirme projesi uzman mali müşavirler ve hukukçular tarafından hazırlanmalıdır. Bu projede şirketin iflasının ertelenmesi halinde çalışarak borcunu ödeyebileceği ve şirketin daha iyi çalışması için gerekli tedbirlerin alınacağı kanaatini oluşturacak bilgi ve belgelerin sunulması gerekir. Mahkeme öncelikle bilançolar, iyileştirme projesi ve şirketin menkul ve gayrimenkul varlıkları üzerinde bilirkişi incelemesi yapmak üzere duruşma açmaksızın bir bilirkişi heyeti oluşturur. Bu bilirkişi heyetinin iyileştirme projesini verilen bilgi ve belgeleri incelemesi sonucu vereceği rapor mahkemenin kanaatinin oluşması bakımından çok önemlidir. Heyet olumlu rapor verirse mahkeme iflasın ertelenmesi davası süresince borçlunun malları hakkında alınacak her türlü haciz ve icra takiplerini yukarıda açıkladığı kapsamda ihtiyati tedbir yoluyla durdurulmasına karar verebilir. Zaten ihtiyati tedbir kararı olmazsa iflasın ertelenmesi davasının ve mahkeme kararının pratik bir sonucu olmaz.

Mahkeme şirketin yönetimine müdahale edebilir mi?

İflasın ertelenmesi isteğiyle açılan dava sırasında mahkeme bilirkişiler kanalıyla şirketin her türlü işlemlerini bilançolarını varlıkları araştırıp denetleyeceği gibi şirketin yönetim kurulu ve müdürlerinin yetkilerini kısıtlayabilir. Şirkete ve işletmeye bir kayyım tayin ederek işletmenin yönetiminin tamamını kayyıma devredebileceği gibi bazı önemli işlemleri kayyım yetkisine vermek suretiyle şirket müdürü ve yönetim kurulu üyelerinin faaliyetlerinin sürdürülmesi uygun görebilir.

Perşembe: Son dönemde hangi şirketler bu yola başvurdu? Mahkemeler nasıl karar verdi?