‘Bilsem, 120 milyon euro yatırıp fabrika kurmazdım’

Bilim İlaç Yönetim Kurulu Başkanı Bülent Karaağaç, fiyat kararnamesinin sektörde yaratacağı etkileri değerlendirdi. Karaağaç, “İlaç sektörü küçülecek. İstihdamda büyük azalma yaşanacak. 40’ın üzerindeki üretici firmada en az 80 bin kişi çalışıyor. Yüzde 10 istihdam kaybı kaçınılmaz” dedi

Bilim İlaç’ın Gebze’de yeni faaliyete geçirdiği üretim tesislerini görmem için ne zamandır davet ediyorlardı. Yeni fiyat kararnamesinin yürürlüğe gireceği bugünün arifesinde, dün Bilim İlaç’a gittim. Yüzde 100 Türk sermayeli, kutu bazında satışlarda Türkiye’nin 3’üncü, ciro bazlı satışlarda ise Türkiye’nin 4’üncü büyük ilaç üreticisinin konuya bakışı önemli ipuçları verebilirdi.

İlaç sektöründe dünyanın sayılı üretim tesislerinden biri olarak gösterilen, uzay üssünü andıran fabrika ile ilgili izlenimlerimi bir başka yazıya saklayarak bugün sadece yöneticilerle fiyat kararnamesi üzerine yaptığım sohbeti aktarmak istiyorum.

Bilim İlaç Yönetim Kurulu Başkanı Bülent Karaağaç’a soruyorum.

* Sanki bu fiyat kararnamesi sadece eczaneleri etkileyecekmiş gibi bir algı var. Çünkü sadece onların sesi çıkıyor. İlaç üreticileri en büyük müşterileri olan SGK’yı kızdırmamak için mi daha derinden gitmeyi tercih ediyorlar?

Aslında biz de itirazlarımızı ilettik. Bu fiyatlarla iş yapabilmenin zorluklarını aktardık. Sektörü bekleyen tehlikeleri aktardık.

* Fiyatların devlet tarafından ciddi oranda tırpanlandığı yeni dönemde sektörü ne gibi zorluklar bekliyor?

En önemli olumsuz gelişme istihdamda olacak. Duyuyoruz bazı üreticiler işçi çıkartmaya başladı bile. Çünkü bize deklare edilen fiyatlarla üretim yapmak hakikaten çok mümkün görünmüyor. İstihdamın yanı sıra yatırımlar duracak. AR-GE yatırımları etkilenecek. Firmalar maliyet kısıcı her türlü tedbiri alacak.

Bu arada söze Genel Müdür Dr. Erhan Baş giriyor: “Öncelikle pazarlama grubunda işten çıkarmalar başlar. Sonra diğer departmanlara sirayet eder. Biz şimdi listeler elimizde, tek tek maliyet analizi yapıyoruz. Bütün sektörde şu an yapılan bu. Hangi ilacı bu yeni fiyatlarla üretmek kurtarır ona bakıyoruz. Kurtarmayan ilaçları üretmeyeceğiz.”

Karaaağaç’a soruyorum:

* Burası gerçekten çok etkileyici bir yer olmuş. Ne kadar yatırım yaptınız?

İnşaata 2005 yılında başladık. 2 yılda tamamladık. Toplamda 120 milyon euro yatırım yapıldı.

* Türkiye, oyunun kurallarının bir gecede değiştiği bir ülke. Bu fiyat kararnamesinin çıkacağını bilseydiniz, bu devasa yatırımı yapar mıydınız?

Bilseydim kesinlikle yapmazdım. Biz bu yatırımı yaparken birçok kez fizibilite çalışması yaptık. Bankalarla görüştük. Kredi kullandık. Şimdi tüm hesaplarımız şaşmış vaziyette. Kârlılıkta yüzde 10’u bulabilmiş değildik. Şimdi marjlar daha da düşecek.

İlaç kavgası neden çıktı?

İlaç kavgası son bir haftadır kamuoyunu meşgul ediyor. Herkes olaya kendi açısından baktığı için kavganın özü gözden kaçıyor, bir karmaşa yaşanıyor. 8 soru-cevapla olayı biraz netleştirmeye çalıştım:

İlaç fiyatları nasıl bir anda yüzde 75’e varan şekilde ucuzlayabildi?

* Türkiye’de ilaç üreticilerinin ve ithalatçılarının en büyük müşterisi devlet. Türkiye’de tüketilen yaklaşık 10 milyar dolarlık ilacın yüzde 90 kadarını devlet satın alıyor. En büyük alıcı devlet, sağlık harcamaları kontrol edilemez, genel bütçeyi zorlar seviyeye çıkınca “Ben artık kendi belirlediğim yeni fiyatlarla ilaç alacağım. İşinize gelirse” diye rest çekti ve 3 bin kalem ilaç için yeni alım fiyatını açıkladı.

Peki ilaç firmaları bugüne kadar hastaları ve devleti kazıklıyor muydu, bu indirim nasıl gerçekleşti?

* Bir ilacın Avrupa’nın 5 ülkesindeki ortalama satış fiyatını belirleyen SGK, bu fiyatın yüzde 60’ını yeni ilaç fiyatı olarak deklare etti. Yani belirlenen ilaç fiyatlarının ekonomik olarak yapılmış bir maliyet analizi yok. SGK “En büyük alıcı” gücünü kullanarak adeta üreticilere fiyat deklare etti.

İlaç firmaları bu yeni fiyatlarla satış yapıp para kazanabilecek mi?

* Sorunun özünde de aslında bu yatıyor. Şimdi ilaç üreticileri listeleri tek tek inceliyorlar. Belirlenen fiyatın kurtarmadığı ilaçları üretmemeyi düşünüyorlar. Genel olarak da kârları düşeceği için eleman çıkarımı dahil maliyet düşürücü bazı tedbirleri gündemlerine alacaklar.

Devlet neden ilaç fiyatlarında indirim yapma ihtiyacı hissetti?

* Son yıllarda sağlık harcamaları hızla arttı. Yeşil kart verilen vatandaş sayısının 9.1 milyona ulaşması devletin sağlık harcamalarında ipin ucunu kaçırmasına neden oldu. IMF’nin de isteği ile sağlık harcamalarında kısıntı yapılması hedefleniyor. Vatandaşların yeşil kartları için gidilecek bir kısıntı seçim öncesi göze alınamadığı için ilaç firmalarına yüklenildi. 3 milyar TL’nin üzerinde bir bedel “Racon kesme” tabir edilebilecek bir yöntemle ilaç üreticilerinin cebinden alındı.

Bu indirimin direkt olarak vatandaşa bir etkisi var mı?

* Aslında yok. Nedeni de zaten Türkiye’de hemen hemen tüm ilaçların devlet üzerinden alınıyor olması. Ancak hiçbir sosyal güvencesi olmayan kişiler eczaneye gittiğinde (ki onların toplam ciro içindeki payı yüzde 10 civarında) yeni fiyatlarla ilaç alabilecekler.

Eczaneler bu kavganın neresinde? Onlar niye kızgın?

* Vatandaş sosyal güvenlik kapsamında ilaç alsa da sonuçta satışı eczaneler yapıyor. Aslında eczanelerin kâr marjında bir oynama olmadı. Yani bir ilacın satışından eski sistemde yüzde 25 kazanıyorsa yeni sistemde yine yüzde 25 kazanacak. Ancak ilacın fiyatı düşüyor. Yani 10 liralık bir ilaçtan 2.5 TL kazanacakken şimdi o ilacın fiyatı 7 TL’ye düşünce eczanenin kârı da 1.75 TL’ye inmiş olacak. Yani hem cirosu hem de kârı azalacak.

Eczanelerin başka itiraz ettiği bir nokta var mı?

* Eczacılar bir de stokları gündeme getiriyorlar. Yeni kararname ve yeni fiyatlar uygulanınca, eczanelerin daha önceden yüksek bedelle aldıkları ilaçtan zarar etmeleri kaçınılmaz olacak. Ancak devlet stoktan dolayı oluşacak zararı ilaç şirketlerinin telafi edeceğini açıkladı.

Devletin verdiği listede bir oynama oldu mu?

* Evet dün böyle bir gelişme oldu. Daha önce “5 ülkenin ortalama fiyatının yüzde 60’ı kadar bir bedel öderim. Ayrıca yüzde 24 iskonto isterim“ diyen SGK, oranı yüzde 66’ya çıkardı. İskonto oranı da yüzde 23’e çekildi.