Vatandaş Rıza’nın enflasyonu ‘mahalle’de tartışma yarattı

Cumartesi günü VATAN’da yayınlanan enflasyon rakamlarıyla ilgili analiz kamuoyunda büyük tartışma yarattı. Tüketici Fiyatları Endeksi’nin (TÜFE) hesaplanmasında kullanılan “hayati” öneme sahip çok sayıda ürünün fiyatlarında yaşanan artış, 2012 yılında gerçekleşen yüzde 6.16’lık değerin üzerinde gerçekleşti. TÜİK’in açıkladığı “alt kalem” rakamlarına göre örneğin, 2012 yılında doğalgaz yüzde 28.56, elekrik ücreti yüzde 20.69, su yüzde 18.98, makarna yüzde 12.80, ekmek yüzde 14.72 zamlanmış durumda. Fiyatı artan ürünler listesinin en tepesinde ise yüzde 312.7 ile cep telefonundan görüşme ücreti ve yüzde 302.06 ile sağlık ürünleri geliyor.

Vatandaşın hissettiği enflasyonun TÜİK’in açıkladığı rakamlardan daha yüksek olması dün CNNTurk ekranlarında yayımlanan Ayşenur Arslan ve Akif Beki’nin hazırladığı Medya Mahallesi’nde de tartışıldı. Tartışmanın bir kısmı cepten yapılan görüşme ve sağlık ürünlerinde gerçekleşen yüzde 300’ün üzerindeki fiyat artışlarına yönelikti.

Evet TÜİK’in açıkladığı rakamlara göre bu iki kalemde ciddi oranda artış yaşanmış gözüküyor.

Ancak bu artışların temelinde fiyat değişimlerinin yanında teknik bir neden de yatıyor.

TÜİK yıldan yıla enflasyon sepetinde yer alan bazı ürünlerin tanımını değiştiriyor, ama tanımı değişen ürünün eski döneme ait fiyatlarına yeni tanıma göre düzeltmiyor. Örneğin 2009 yılına kadar enflasyon sepetinde tüplü televizyon kullanılıyordu. 2010 başından itibaren ise Plazma TV’nin fiyatı kullanılmaya başladı. Ama TÜİK’in yayınladığı aylık ürün fiyatı tablosunda 2009 ve öncesi için hala tüplü televizyon fiyatı var. Bu yüzden 2009 yılının Aralık ayı ile 2010 yılının Ocak ayı arasında televizyon fiyatı yüzde 300 dolayında artmış gözüküyor.

Benzer durum geçmişte telefon tarifelerinde de oldu. Hatta bir defasında sepette yer alan telefon tarifesinin tanımı yıl içinde değiştirilmişti.

2012’de cep telefonu görüşme ücretinde yaşanan sert artış da bu nedenle yaşandı. Aylık verilere bakıldığında, cep telefonu görüşme ücretlerindeki sıçramının Ocak ayında olduğu görülüyor. Yani TÜİK, geçen yılın başında ya enflasyon sepetinde kullandığı cep telefonu görüşme tarifesini ya da tarifeler sepetini değiştirmiş. Sağlık gereçlerinde de benzer bir durum var.

Buna benzer karışıklıkların yaşanmaması için TÜİK’in çok küçük bir adım atması gerekiyor. Ürün tarifesi değişen kalemlerin yeni tarifesinin bir önceki yılın Aralık ayındaki değerine tablolarda yer verilmesi yeterli.

2012 yılına ait enflasyon rakamları içerisinde sadece bu iki kalemde tarife değişikliğine bağlı sert fiyat değişimi yaşandı.

Yani Vatandaş Rıza’yı 2012’de gerçekleşen yüzde 6.16’lık enflasyon rakamına razı etmek çok zor...