1 ayda el değiştiren döviz miktarı: 600 MİLYAR $

Kurların uçuşa geçtiği son 1 ayda döviz piyasasında yaklaşık 600 milyar dolarlık işlem yapıldı

İçeride artan siyasi tansiyon ve gelişmekte olan piyasalardan çıkış doları ana gündem maddesi yaptı. Kurlar 2.40 TL’ye dayanmasının ardından Merkez Bankası, geçen hafta ara Para Politikası Kurulu (PPK) toplantısı düzenleyerek sert faiz artırımına gitti. Yüzde 4.5’ten yüzde 10’a çıkarılan haftalık repo oranları yeniden politika faizi olarak belirlendi. Faiz koridorun alt bandı yüzde 3.5’tan yüzde 8’e, üst bandı da yüzde 7.75’ten yüzde 12’ye çıkarıldı. Kurların bu radikal kararlara ilk tepkisi sert oldu ve dolar 2.17 TL’nin altını gördü. Ancak ABD Merkez Bankası’nın (Fed) parasal genişlemede kısıntıya devam etmesi ve tahvil alım tutarının gelecek aylarda da düşürüleceği beklentisi, tüm gelişen ülkelerde olduğu gibi Türkiye’de de kurları yönünü yeniden yukarı döndürdü.

Dövize talep artıyor

Merkez Bankası’nın verilerine bakıldığında döviz piyasasında son dönemde yaşanan çalkantının boyutu ortaya çıkıyor. Yılbaşından bu yana döviz piyasasında 429.5 milyar dolarlık işlem hacmi oluştu. Son 1 aylık dönemde bakıldığında bu tutar 582 milyar dolar.
Bu tutarın 50 milyar dolarlık kısmı bankaların birbirleriyle gerçekleştirdikleri (interbank) işlemlerden kaynaklandı. Rakamlara çift taraflı yansıtıldığından interbank bank işlemlerde el değiştiren tutar 25 milyar dolar.

Spottaki artışa dikkat!

Döviz piyasasında son 1 ayda yapılan 582 milyar dolarlık işlemin 230 milyar dolarlık kısmı yurtiçi bankaların gerçekleştirdiği spot işlemlerden kaynaklandı. 1 ayda forward, futures, opsiyon ve diğer türev ürünleri de kapsayan 53.6 milyar dolarlık vadeli işlem yapıldı. Kurların 2.07 TL’den 2.39 TL’ye çıktığı 24 Aralık-23 Ocak aralığında 298.3 milyar dolarlık da swap işlemi gerçekleştirildi.

Ocak ayında spot işlemlerde günlük ortalama işlem hacmi 10 milyar dolara ulaşırken vadeli işlemlerde günlük 2.4 milyar dolarlık, swap işlemlerde 14.5 milyar dolarlık ortalama hacim oluştu. Döviz piyasasında vadeli ve swap işlemlerin artması olumlu olarak değerlendiriliyor. Çünkü vadeli işlemler genellikle kendini kur riskinden korumak isteyenlerin kullandığı bir ürün. Swap ise basit olarak bir takas sözleşmesidir. Yani taraflar belli bir vade için ellerindeki farklı paraları değiştiriyor. Dolayısıyla anapara miktarında bir değişiklik olmuyor.

Haziran'da da yükselmişti

Spot işlemler yatırımcıların “gerçek” alım-satımlarını ifade ediyor. Bu tür işlemlerin artması kurlar üzerinde baskı yaratıyor. Fed’in piyasaları vurmaya başladığı ve Gezi Parkı olaylarının yaşandığı 2013 yılının Haziran ayında spot piyasada 212.5 milyar dolarlık işlem yapıldı. 24-31 Ocak arasında spot işlemlerde günlük ortalama hacim değişmezse Ocak’ta işlem hacmi rekoru kırılacak. En fazla işlem hacmine Merkez’in doğrudan müdahale yaptığı 23 Ocak’ta ulaşıldı.