İran ambargoyu Kapalıçarşı’da deliyor
ABD önderliğinde uygulanan ambargo nedeniyle ödemelerini yapmakta güçlük çeken İran’ın gayri resmi yollarla Türkiye’ye soktuğu altınları Kapalıçarşı’da nakide dönüştürdüğü söyleniyor
Nükleer programı nedeniyle İran’a uygulanan ambargonun boyutu genişliyor. ABD geçen hafta İran’dan petrol almaya devam eden ve petrol alımını büyük ölçüde kesmezse yaptırımla karşı karşıya kalabilecek ülkelerin listesini yayınladı.
Listede, aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 12 ülke yer alıyor. İran, başta petrol olmak üzere dış ticaretindeki para transferlerinde de zorluklar yaşıyor. Bankalar, İran’a yapılacak ödemelere aracılık edip ABD’nin kara listesine girmekten korkuyor.
Geçtiğimiz hafta İstanbul’da düzenlenen Altın ve Mücevher Zirvesi’nde Kapalıçarşı’da altın trade’i yapan bir arkadaşımla karşılaştım. Sohbetimizde konu İran’a uygulanan ambargoya geldi. Arkadaşım çok ilginç bir şey söyledi: “Ambargoyla nedeniyle hareket alanı iyice daralan İran, para transferi konusundaki baskıyı Kapalıçarşı’yı kullanarak azaltmaya çalışıyor.”
“Peki bunu nasıl yapıyor?” diye sorduğumda şu yanıtı verdi: “İran malum ambargo nedeniyle başta Hindistan olmak üzere çok sayıda ülkeye yaptığı petrol satışının parasını almakta, yine yaptığı ithalatın da ödemelerini yapmakta güçlük çekiyor. Son dönemde Kapalıçarşı’da İran’dan kaçak yollarla gelen altın miktarında çok ciddi artış var. Altın cenneti Hindistan’dan gelen altın da var. Bu altınlar Türkiye’de bozduruluyor ve yine alınan para gayriresmi yollarla ülke dışına çıkıyor.”
Burada şu bilgiyi vermekte fayda var. İran’ın sahip olduğu altın rezervi 300 ton civarında. Bu rezervin parasal karşılığı ise 16 milyar dolar. Hindistan ise yaklaşık 600 ton altın rezervine sahip.
Net hata noksana etkisi
İran ve Hindistan’dan kaçak yollarla gelen altının Kapalıçarşı’da bozdurulmasının ve bu işlemden elde edilen paraların gayriresmi yolla tekrar Türkiye dışına çıkmasının bir diğer boyutu ise ödemeler dengesiyle alakalı. Son yıllarda ödemeler dengesinde en fazla dikkat çeken kalem kaynağı belirsiz para giriş-çıkışının gösterildiği nam-ı diğer net hata noksan kalemi. Cari açığın finansmanında da önemli bir role sahip hale gelen net hata noksan kaleminde 2007 yılından bu yana 25.2 milyar dolarlık giriş olduğu dikkat çekiyor. Bu rakam geçen yıl 12 milyar 158 milyon dolar olarak gerçekleşti. İran ve Hindistan’dan kaçak yolla gelen altınların Türkiye’de bozdurulması sisteme giriş olarak yansıyor. Yastıkaltındaki altınların finansal sisteme dahil olması gibi. Ancak dışarıdan gelen altınların karşılığı alınan paranın da yine kaçak yollarla yurtdışına çıkarılması resmi verilere yansımıyor. Yani sisteme bir giriş var ancak çıkış gözükmüyor. Dolayısıyla bu hareket net hata noksan kalemine giriş olarak yansıyor.
5 yılda kaynağı belirsiz 25.2 milyar dolar geldi
Tutar (milyon $)
2012 Ocak 834
2011 12.158
2010 2.733
2009 4.147
2008 4.120
2007 1.170
TOPLAM 25.162