Vatandaş vergisini tıpış tıpış ödüyor işletmeler ödemiyor
Maliye Bakanımız Naci Ağbal’dan tarihi itiraf geldi: “Milyonun üzerinde işletme hemen hemen hiç KDV ödemiyor.” Muhasebat Genel Müdürlüğü’nce hafta başı açıklanan son gelir rakamlarını el aldığımızda, yılın başından bugüne dek tahakkuk eden KDV tutarı 80 milyar 909 milyon TL. Yaklaşık 81 milyar TL diyelim. Peki, Maliye bu tutarın ne kadarını tahsil edebilmiş? 25 milyar 862 milyon TL’sini, yani yaklaşık yüzde 32’sini. Bu durum, bir yandan vergi tahsil edemeyip diğer yandan “siyasi talimatla” harcama musluklarını açmaksa Hazine’nin borçlanma ihtiyacını artırıyor.
2008, 2011, 2014, 2016 ve 2017’de düzenli olarak hayatımıza giren devlet borçlarına yeniden yapılandırmalarda hep vatandaş devlet borçlarıyla yeniden barışabilmek için başvuru yapmış. Geçtiğimiz yıl 54 milyon dosyayla başvuru rekorunu kıran yine vatandaş olmuş. Peki vatandaş nelere vergi ödüyor? Türkiye’de an itibariyle 46 çeşit vergi cezası, 22 çeşit harç, 20 çeşit fon ve katılım payı, 211 çeşit vergi türü var. 100 liralık benzinde 67 TL vergi… Bir paket sigaranın 16 dalı vergi… Sıfır bir araca; ÖTV, KDV, gümrük vergisi, taşıt alım vergisi, motorlu taşıtlar vergisi, plaka, ruhsat, noter harcı… Cep telefonundan konuşmanın 100 TL’sinde 40 TL’si vergi… Sınav katılım vergisi, yurtdışı çıkış vergisi… Milli futbolcuya ödenen primin gelir vergisi yüzde 5.6, asgari ücretliden kesilen gelir vergisi yüzde 15… Maaşların ise yaklaşık yüzde 36’sı vergi…
32 yıllık kanuna ayar
Türkiye Katma Değer Vergisi ile 1985 yılında tanıştı. 32 yıllık uygulaması olan bu kanunun dönem itibarıyla ekonomiye yaptığı katkıdan ve kamu maliyesine önemli bir gelir kaynağı olması önemliydi, ancak ihracatçılar, ticaret ve sanayi odaları artık KDV Kanunundan şikayetçi. “32 yıllık kanunun artık reforma tabi tutulma zamanı gelmiş” diyen Naci Ağbal değişimin sinyallerini verdi. İngiltere, KDV Kanunu’nu 1973’ten bugüne başarılı şekilde uygulayan ülkelerden biri. Sistemi birçok yenilik içeriyor. Kolay uygulanabilen ve mükellef odaklı bir yapıya sahip. KDV oranları, istisnalar, beyanname zamanları ve elektronik endüstrisine özel uygulamalarla mükellefe kolaylıklar sağlıyor. Üretimi, ticareti, yatırımı, ihracatı destekliyor. İngiliz modelinde de vergi yükü bizdeki gibi nihai tüketicinin üzerinde kalıyor. Ancak, bizde devreden KDV nedeniyle iade alamadıkları KDV, mükellef için bir çeşit finansman yükü haline geliyor, ticari işlemleri azaltıyor. Kâr oranları az olan, stok devir hızları yavaş sektörlerde bu yük daha da fazla oluyor. İngiliz KDV sisteminde de yurt içi ticari mahiyetteki mal ve hizmet teslimleri ile ithalat işlemleri KDV’ye tabi. Uzmanlar ise reform gerçekleşirse İngiltere sisteminin iyi bir örnek olacağında hem fikir.
Vergilerden bahsetmişken önemli bir detayı da paylaşalım. Maliye Bakanlığı’nca, her bir vergi dairesine 250 bin lira ve üzerinde borcu bulunan veya bu tutar ve üzerinde kesinleşen vergi ve cezasını ödemeyen mükelleflerin listesi, 1-25 Ağustos’ta Türkiye genelindeki vergi dairelerinde, 11-25 Eylül’de ise Gelir İdaresi Başkanlığı’nın internet sitesinde ilan edilecek.