Siyasi görüşler neden değişmiyor?
Son yıllarda sadece Türkiye'de değil, birçok ülkede siyaset iyice kutuplaştı. Empati yeteneğimiz giderek azalıyor. Bugünleri iyi hatırlamayacağımız kesin.
İnsanlar konuşa konuşa anlaşır demiş atalarımız. Ama son günlerde "bazı" konuları pek de konuşamaz hale geldik. Özellikle de iş siyasete gelince... Herkesin siyah ya da beyaz kadar keskin görüşleri var. Gride buluşmak imkânsız. İster kendini anlatmaya çalış, istersen de kanıt sun önüne... Değişmiyor. ABD'li biliminsanları oturmuş siyaset konusunda niye bu kadar tutkulu ve inatçı olduğumuzun nedenini araştırmış. Üstelik o ekipteki isimlerden biri de ünlü nörolog, yazar ve filozof Sam Harris.
Siyaset tabu ama Einstein'ın ahmaklığına ikna olan var
Kendilerini liberal olarak tanımlayan 40 yetişkinle yapılan araştırma, geçen ay Scientific Reports'ta yayınlandı. Örneğin, "kürtaj yasal olmalı" gibi, bu kişilerin görüşlerine uyan bir fikrin, neden yanlış olduğuna dair karşı kanıtlar sunuldu. Bu sırada bir yandan da beyinleri tarandı. Bu görüşler okutulduğu sırada, beyinde duyguları düzenleyen bölgelerin harekete geçtiği fark edildi. Olay "multivitamin almak sağlığa iyi gelir" gibi siyasi olmayan görüşlerle tekrarlandığında ise beyinde böyle bir hareketin olmadığı, insanların çok daha kolay ikna edilebildiği görüldü. Öyle ki sunulan bilgilerle insanların siyasi görüşleri değiştirilemezken, birçok kişi Einstein'ın ahmağın teki olduğuna bile ikna edilebilmiş.
Görüşlerimizi benliğimizin parçası haline getiriyoruz
Araştırmanın sonucu ilginç... Buna göre beynin bu kadar farklı hareket etmesinin önemli bir nedeni var. Araştırmacılar siyasi görüşlerimizi varoluşsal olarak algıladığımızı söylüyor. Yani bu görüşleri kendi benliğimizin önemli bir parçası haline getirmiş durumdayız. Beyinde tehlike anında kendi varlığını korumak için harekete geçen bölgelerle, siyasi görüşler sorgulandığında çalışan yerler aynı. Çünkü aslında siyaseti de kimliğimizin bir parçası haline getiriyoruz ve her anımızı siyasi görüşlerimize göre şekillendiriyoruz. Nasıl sosyalleştiğimiz, kimlerle vakit geçirmek istediğimiz, insanlarla nasıl bağlar kurduğumuzda görüşlerimiz önemli rol oynuyor. Beyin kendi parçası olarak gördüğü için de, sorgulandığında korumaya geçiyor. Hatta çok sorgulanır ve zorlanırsa, bizi o konularda eskisinden daha da güçlü bir savunucu haline getiriyor. Beynin benzer tepki verdiği konulardan biri de din. Yani anlayacağınız beynimiz siyaset ve din konusunda aynı derecede katı olabiliyor. Kendinin bir parçası olarak gördüğü için de değişimi, başkalaşım ya da kendinden uzaklaşma olarak görüyor.
İkna için değer yargılarına hitap edilmeli
Araştırmanın önemi büyük. Artık insanların siyasi görüşleri konusunda "iletişim" kurmak da kolaylaşacak. Peki, siyasi görüşü değiştirmek için hiç yol yok mu? ABD'deki Emory Üniversitesi’nin yaptığı bir araştırmaya göre, birinin siyasi fikrini değiştirmek için karşıt kanıtlar sunmak yeterli değil. Çünkü zıt görüşlü kişiler aynı cümleyi okuyup bambaşka şeyler anlıyor. Yapılması gereken şu: İkna etmek için karşınızdaki kişinin duygularını harekete geçirmeyecek yorumlar yapın. Sunduğunuz argüman iki şeye sahip olmalı. Siyasi görüşün temeline inmeli ve bu görüşe neden olan değer yargılarına hitap etmeli. Karşındakinin neye değer verdiğine saygı duymadan yapılan her yorum, olumsuz algılanmaya mahkûm.