Dört yıl önce Suriye krizinin kanlı bir hal alacağı belli olurken temel konu Beşar Esad’ın siyasi geleceği üzerineydi.
Dört yıl geçti, Türkiye ve yedi düvel çeşitli şekillerde krize bulaştı, IŞİD en kan dökücü örgüt olarak kendine belli pozisyonlar sağladı.
Rusya’nın krize el koymasının ardından son gelinen nokta, Rusya ile ABD’nin üzerinde anlaştığı bir ateşkestir. Bu ateşkes IŞİD veya başka mihraklardan gelecek saldırılar için geçerli değildir.
Suriye krizine Rusya’nın el koyması aşamasında Türkiye ile Rusya, yüzyılın en kötü ilişkileri noktasına gelmiştir.
Dört yılın ucunda gelinen noktaya baktığımız zaman, bütün sürecin en büyük mağdurunun Türkiye olduğunu görüyoruz.
ABD ve Avrupa Suriye sorununu Rusya’ya devrederek büyük ölçüde ellerini yıkamış bir kenara çekilmişlerdir.
Suriye’deki Esad yönetimi Rusya’nın koruması altında varlığını sürdürmektedir. İlerdeki siyasi geçiş konularını da Rusya ile birlikte çözecek bir noktada durmuştur.
Suriye, mülteciler ve sınır ilişkileri dolayısıyla Türkiye için çok yakın, aşırı yakın bir sorun olmasına rağmen Rusya-ABD anlaşmasıyla devre dışı bırakılmış durumdadır.
Mülteciler, Avrupa için de bir sorun haline gelmekte olduğu için Türkiye ile bu konuda iletişim Almanya’ya bırakılmıştır.
Avrupa’nın tavrı da, mültecilerin Avrupa’ya ulaşmalarının engellenmesi karşılığında Türkiye’ye belli mali yardımlar yapmaktan ibarettir.
Dört yılın sonunda bilançonun en ağırı mültecilerle birlikte Türkiye’nin üzerine yıkılmış durumdadır.
Türkiye ile Rusya arasındaki kriz, Soğuk Savaş döneminde bile görülmemiş düzeyde kötüdür ve bunun Türk ekonomisine maliyeti 6-7 milyar dolardan aşağı değildir.
İstanbul Sultanahmet’te patlatılan bombayla, turizm sektörü en sıkıntılı dönemine girmiştir, şu andaki maliyetin en az 4-5 milyar dolar olduğu ifade edilmektedir.
Mülteciler sadece ekonomik değil ciddi bir sosyal maliyet anlamına da gelmektedir.
Dört yıllık bir kriz-savaş sürecinin sonunda Esad yerinde durmaktadır ve sürecin en büyük mağduru da Türkiye’dir.
Bu ağır mağduriyet halinden çıkmanın yolu bulunamazsa da, fatura ne yazık ki çok daha büyümeye aday görünmektedir.
