Numaralı insanlar

Olay ilk ortaya çıktığında “Lozan Antlaşması nedeniyle” diye bir açıklama yapıldı. Ama durumun daha da vahim olduğu hemen anlaşıldı.

Devlet, Türk ve Müslüman olmayan vatandaşlarını kaydederken, kendi anlayacağı şekilde birer de numara eklemiş. Böylece, 1-2 ve 3 numaralarıyla Rum, Ermeni ve Yahudi vatandaşlar kayıtta ayrıştırılırmış.

Uygulama, Lozan Antlaşması’yla azınlık statüsü ve belli haklar kazanmış Müslüman olmayan azınlıkların bilinmesi şeklinde açıklandı. Antlaşmayla sahip oldukları hakları kullanmak isteyenlerin, devlete başvurduklarında gerçekten o azınlığa ait olup olmadıkları bu numara sayesinde anlaşılıyormuş.

Bu “haklar” denince de okul açmak, ibadethane açmak, cemaat vakfı kurmak hakları kastediliyor.

90 yıl önce, büyük devletlerin kendi korumaları altındaki azınlıkların hakları böyle anlaşmalarla sağlanıyordu.

Lozan’dan 90 yıl sonra bu haklar, artık insanoğlunun doğal hakları oldu. Bu hakları, antlaşmalarda imzası olan güçlü ülkelerin baskısı olmaksızın her ülkedeki azınlıklarının, kayıtsız izinsiz kullanabildiği ortamlara medeni dünyada ulaşıldı.

Biz de ulaşmak için çaba gösteriyoruz, ama devletin direnme noktalarının birçoğunu hâlâ aşamıyoruz.

İlave numaralar?

Gerekçe olarak Lozan Antlaşması gösterildiği zaman, dönemin koşulları falan diyerek bir takım mazeretler dile getirilebilir. Ve getirildi ama, bunun doğru olmadığı da 4 ve 5 gibi iki numaranın daha kullanılmasıyla ortaya çıktı.

4 sayısı Süryanilerin tasnifinde kullanılıyormuş, 5 ise “diğerleri” içinmiş. Bu “diğerleri” içinde Balkan göçmenlerinin de bulunduğunu onlarla ilgili bazı uygulamalarının da açığa çıkmış olmasından anlayabiliyoruz.

Lozan Antlaşması gerekçesi çökünce ayrımcılık geleneği kabak gibi ortaya çıkıyor.

Lozan’da attığı imzanın altındaki azınlıklara ibadethane izni veren, ama imzasının altında ismi olmayan azınlıklara hiçbir şey vermeyen devlet ayrımcılığı bugün sadece bir utançtır.

Lozan Antlaşmasında korunan Müslüman olmayan azınlıklara daha sonra yapılan muameleler başka bir konu, uzun süre gizlenmiş ama artık bayağı ortaya çıkmış bir konudur.