Alzheimer hastalığı ve bunama, dünya genelinde yaşlanan nüfusun etkisiyle giderek artış gösteren sağlık sorunları arasında yer alıyor. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) verilerine göre, şu anda ABD’de yaklaşık 5,8 milyon kişi Alzheimer hastalığı ve benzeri bunama türleriyle mücadele ediyor. Bu rakamın 2060 yılına kadar 14 milyona ulaşacağı tahmin ediliyor, bu da yaşlı nüfusun artışı ve hastalığın geniş kitlelere yayılması riskini gözler önüne seriyor.
Türkiye'de de benzer bir trend gözlemleniyor. Türkiye Alzheimer Derneği’nin verilerine göre, ülkemizde şu an yaklaşık 600 bin kişi Alzheimer hastalığından etkileniyor. Yaşlı nüfusun artması ve yaşam süresinin uzamasıyla birlikte, bu sayının gelecekte önemli ölçüde artacağı öngörülüyor.
Vaka sayıları arttıkça da Alzheimer ve bunama ile mücadele, sağlık sistemleri ve sosyal politikalar açısından öncelik taşıyor. Özellikle erken tanı ve tedavi yöntemlerinin geliştirilmesi çok önemli… Geçtiğimiz günlerde ise ABD’li beyin cerrahı Betsy Grunch, demans riskini azaltmak için 10 tavsiyesini paylaştı.
1- DÜZENLİ EGZERSİZ
Düzenli egzersiz, genel sağlık ve refah için kritik öneme sahip. Yetişkinlerin, haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta fiziksel aktivite yapmaları ve bu aktivitenin yanı sıra haftada iki gün kas güçlendirme egzersizleri gerçekleştirmeleri öneriliyor.
Harvard Üniversitesi’nin 2022 yılında yaptığı bir araştırmaya göre, günde yaklaşık 9 bin 800 adım (yaklaşık sekiz kilometre) yürüyen kişilerin, sık yürümeyenlere kıyasla bunama geliştirme olasılığı yüzde 51 daha az olduğu açıklandı. Betsy Grunch, 555 bin görüntülenme alan bir TikTok paylaşımında, “Fiziksel aktivite beyne kan akışını artırır, yeni beyin hücresinin büyümesini ve bilişsel işlevi destekler” açıklamasını yaptı.
2- UYKUYA ÖNCELİK VERİN
Uyku, genel sağlık ve beyin fonksiyonları için büyük önem taşır. Grunch, “Günde yedi ila dokuz saat uyumak hafızayı güçlendirebilir, bilgi işlemeyi artırabilir ve beyindeki toksinlerin atılımını destekleyebilir” ifadelerini kullandı.
Çoğu uzmana göre yeterli uyku, beyin sağlığını korumak ve bilişsel fonksiyonları iyileştirmek için de kritik bir faktör. Yetersiz uyku ise, uzun vadede ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. 2021 yılında Harvard Tıp Fakültesi tarafından yapılan bir araştırma, gecede beş saatten az uyuyan kişilerin, altı ila sekiz saat uyuyanlara kıyasla bunama geliştirme olasılığının iki kat daha yüksek olduğunu ortaya koydu.
3- SAĞLIKLI BİR DİYET UYGULAYIN
Sağlıklı bir diyet de beyin sağlığını desteklemede önemli bir rol oynuyor. Grunch, bu konuyla ilgili yaptığı açıklamada, “Beyninizi sebzeler, meyveler, tam tahıllar, yağsız proteinler ve sağlıklı yağlarla beslemek, bilişsel işlevlerinizi optimize edebilir. Özellikle besleyici ve dengeli bir diyet, beyin fonksiyonlarını iyileştirebilir ve yaşla birlikte gelen bilişsel gerilemeyi yavaşlatabilir. Beyin sağlığını destekleyen diyetler arasında, Akdeniz diyeti ve yüksek tansiyonu düşürmeye yönelik DASH diyetinin bir kombinasyonu olan MIND diyeti bu konuda oldukça etkili” dedi.
MIND (Mental Activity and Nutrition to Delay Dementia) diyeti, Alzheimer hastalığı ve diğer bunama türlerinin riskini azaltmak için geliştirilen bir beslenme planı. Bu diyet, özellikle beyin sağlığını destekleyen besinleri vurgular ve yaşlılıkta zihinsel gerilemeyi geciktirmeyi hedefler. MIND diyeti, Akdeniz diyeti ve DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension) diyetlerinin bir kombinasyonu olarak kabul edilir ve yeşil yapraklı sebzeler, berrak meyveler, tam tahıllar, yağsız etler ve fındık gibi beyin dostu gıdalara odaklanıyor.
4- ZİHNİNİZİ ZORLAYIN
Zihinsel aktivite ve beyin egzersizleri, beyin sağlığını korumak ve bilişsel yetenekleri keskin tutmak için kritik öneme sahip. Betsy Grunch, “Bulmacalar, zekâ oyunları ve yeni aktivitelerle beyninizi zorlamak, zihinsel keskinliği artırabilir ve bilişsel fonksiyonları destekleyebilir” şeklinde konuştu.
5- STRES YÖNETİMİ ÇOK ÖNEMLİ
Stres yönetimi de beyin sağlığını korumak için kritik bir unsur. “Meditasyon, derin nefes alma ve yoga gibi teknikler, beyin sağlığını olumsuz etkileyen stres seviyelerini azaltmaya yardımcı olabilir” diyen Grunch, “Bu teknikler, zihni sakinleştirir, gevşeme sağlar ve stresin olumsuz etkilerini hafifletebilir” ifadelerini kullandı.
6- DAHA ÇOK SOSYALLEŞİN
Sosyal bağlantılar, genel sağlık ve beyin sağlığı üzerinde önemli bir etkiye sahip. ABD’nin ünlü cerrahlarından olan Dr. Vivek Murthy, yalnızlık ve sosyal izolasyonun ülke çapında bir salgın haline geldiğini belirterek, sosyal bağlantı eksikliğinin erken ölüm riskini artırdığını vurguladı. Murthy, “Sosyal etkileşimlerin eksikliği, hem fiziksel hem de zihinsel sağlık sorunlarına yol açabilir, bu da yaşam kalitesini olumsuz yönde etkiler” dedi.
Betsy Grunch de arkadaşlar ve aile ile güçlü bağlar kurmanın bilişsel işlevleri ve duygusal refahı artırabileceğini belirtti. Grunch, “Sosyal ilişkiler, zihinsel uyarılmayı artırır, duygusal destek sağlar ve stresle başa çıkma yeteneğini güçlendirir” ifadelerini kullandı.
7- BAŞINIZI KORUYUN
Spor yaparken ve bisiklet sürerken kask takmanın önemli olduğunun altını çizen Betsy Grunch, “Arabalarda emniyet kemeri kullanın ve beyninizi yaralanmalardan korumak için düşmeleri önlemeye çalışın” dedi.
8- SİGARADAN UZAK DURUN VE ALKOL TÜKETİMİNİ AZALTIN
Sigara ve alkolün beyin hücrelerine zarar verebileceği ve bilişsel gerilemeye yol açabileceği uyarısında bulunan Grunch, “Şunu unutmamak gerekiyor ki, tamamen güvenli bir içki içme seviyesi yoktur” dedi.
9- SU TÜKETİMİ ÇOK ÖNEMLİ
Yeterli sıvı tüketimi, beyin sağlığını korumak ve genel refahı desteklemek için oldukça önemli. Grunch, yeterli su içmenin beyninizin sağlıklı kalmasına yardımcı olacağını belirterek, “Su, beyin fonksiyonlarının düzgün çalışmasını sağlayarak bilişsel performansı artırır ve zihinsel yorgunluğu azaltabilir” ifadelerini kullandı.
10- ZİHİNSEL SAĞLIĞA ODAKLANIN
Betsy Grunch, son olarak “1 numara olduğunuzu unutmayın. Sizi sağlıklı ve daha da önemlisi mutlu tutacak aktivitelere katılın” şeklinde konuştu.
