Geçtiğimiz haftalarda, Danimarka'daki Aarhus Üniversitesi'nden bilim insanları, ‘LaKe’ adlı bir ilacın, vücudu aç karnına 10 kilometre koşmaya denk bir metabolik duruma soktuğunu duyurdu. Peki, bir hap egzersizin yararlarını ne kadar taklit edebilir ve bu gerçekten ne kadar etkili olabilir?
Bu tür ilaçlara ‘mimetik’ adı veriliyor, çünkü egzersiz yapmadan vücudun egzersize benzer biyolojik etkilerini yaratıyorlar. Bu fikir aslında yeni değil: 2008'de, San Diego'daki Salk Enstitüsü, kemirgenlerde şeker yerine yağ yakmalarını sağlayarak dayanıklılıklarını artıran bir ilaç geliştirmişti. ‘GW501516’ olarak bilinen bu ilaç, yasaklı bir doping maddesi haline gelmiş, ancak bunun gibi ilaçların geliştirilmesi devam etmişti.
Bir başka örnek, 2015’te duyurulan ‘Bileşik 14’ oldu. Bu ilaç, farelerde açlık kan şekeri seviyelerini düşürüp, glikoz toleransını artırarak kilo kaybına yardımcı oldu. Bunun dışında, metabolizmayı ve dayanıklılığı artıran yeni moleküller üzerinde de çalışmalar sürüyor. Örneğin, SLU-PP-332 adı verilen bir molekül, kemirgenlerin egzersiz yapmadan yüzde 50 daha fazla koşmalarını sağladı.
VÜCUTTA HIZLI BİR LAKTAT ARTIŞI OLUŞTURUYOR
LaKe henüz sıçanlar üzerinde test ediliyor, ancak etkileri dikkat çekici. İlk olarak, vücutta hızlı bir laktat artışı oluşturuyor, bu da yüksek yoğunluklu bir egzersiz sonrası yaşanan etkiye benziyor. Ardından, vücutta enerji sağlayan ketonlardan biri olan beta-hidroksibutirat (BHB) seviyesini artırıyor.
Bu süreç, aç karnına egzersiz yapmanın yarattığı metabolik değişikliklere benzer etkiler gösteriyor ve kalp hastalıkları, felç ve diyabet gibi hastalıkların risklerini azaltmaya yardımcı olabilir. Ayrıca LaKe testlerde herhangi bir toksisite belirtisi göstermiyor.
LAKE İLE EGZERSİZİN TÜM FAYDALARINI SAĞLAMAK MÜMKÜN MÜ?
Pek çok uzmana göre ilaçla egzersizin tüm faydalarını sağlamak pek de kolay değil. Çünkü egzersiz, vücudun tüm sistemlerini etkileyen karmaşık bir süreç. Çoğu uzmana göre birçok ilaç bu etkilerin sadece bir kısmını taklit edebilir. Egzersizin psikolojik faydaları, stresin azalması, ruh halinin iyileşmesi gibi faktörler ise haplarla kolayca elde edilemez. Ayrıca, egzersiz kemik yoğunluğundan uyku kalitesine kadar birçok farklı fayda sağlıyor ve bunlar, biyolojik etkileşimlerin karmaşık bir sonucu.
Son araştırma sonra bilim insanları bu tür ilaçların insanlara faydalı olabilmesi için daha çok teste ve araştırmaya ihtiyaç olduğunu vurguladılar. Ancak, özellikle yaşlılar, hastalar ve egzersiz yapamayanlar için bu ilaçlar önemli bir çözüm olabilir. Örneğin, ameliyat sonrası iyileşen kişiler veya uzayda mikro yerçekiminde kas ve kemik kaybı yaşayan astronotlar için büyük fayda sağlayabilir. Fakat egzersizin bireysel olarak sağladığı fiziksel ve psikolojik yararları taklit etmek zor olacaktır. Şu anda, hafif bir yürüyüş ya da birkaç squat gibi basit egzersizleri haplarla taklit etmek pek mümkün gözükmüyor. Sonuçta, egzersizin fiziksel ve psikolojik faydalarını elde etmek hâlâ en iyi yol.
