Doğadan bardağa geçen lezzet

Türkiye"nin milli içeceği her ne kadar çay bitkisinden elde edilen siyah çay olsa da birçok yörede doğada yetişen kokulu bitkilerden oluşan çaylar içiliyor. Hatta siyah çay, içerdiği uyarıcı vasıflardan ötürü akşamları tercih edilmeyip yerine ot çayları tüketiliyor. Yani çeşitli otlardan hazırlanan poşet çayları yeni bir icat değil. Aslına bakarsanız yerel halkın yaşam biçimi çok daha sağlıklı. Bugün kentlinin özendiği şeyler, yerel halkın gelenekselleşmiş yöntemleri. Örneğin yerel halk, et yerine bol bol tahıl ve bakliyat tüketerek daha sağlıklı yaşıyor. İtiraf etmeliyim ki doğadaki haliyle bardağa giren çayın tadı, poşette olan çayın tadından daha aromalı. Örneğin, Faslıların her daim içtikleri nane çayı. Çinliler, başta nane olmak üzere muhtelif kokulu taze yabani otlardan bir demet yapar ve büyük bir çaydanlığa yaklaşık iki çimdik yeşil çayın üzerine bu otları bükerek kaynar suyu döker. Bu çay birkaç dakika demlendikten sonra hem bütün rayihasını dağıtması hem de üzerinde bir köpük oluşturmasını sağlayacak bir şekilde cam bardaklara yüksekten dökülür. Bilmenizi isterim ki yapılışı çok basit olan bu ritüelistik çay ikramını, Faslılar çok önemsiyor. Öyle ki bu çayı konuklarına sunarken, çaydanlıktan bardaklara dökme işlemini evin en büyüğüne teslim ediyorlar. Kokusuyla, görüntüsüyle ve ikram şekliyle mistik bir an yaşatan bu Fas geleneği, doğanın bahşettiği taze otların koku ve lezzetlerin adeta tanrısal bir yaşam keyfi. Benzer bir örneği Çinlilerin yeşil çayı için de verebiliriz. Çinlilerin yeşil çayındanda bir yudum içtiğinizde sağlık ve lezzetin birarada olduğu mucizeyi göreceksiniz. Siyah çayın dışında, dünya literatürende en zengin floraya sahip olduğu kabul edilen Anadolu topraklarından fışkıran sayısız sağlıklı bitki var. Dolayısıyla Anadolu’nun en ücra köşesinde olmadık otların çayını içmek mümkün. Siyah çay bölgesi olan Karadeniz’de bile son 20 yıldır sağlıklı olması nedeniyle ısırgan otunun tazesi ve kurusu çay niyetine içiliyor. Lezzetli bir hale gelmesi için de çaya bal ve limon katılıyor.

Doğal çaylar birçok sağlık problemine iyi geliyor

Ege bölgesinin en popüler ot çayları ise kekik ve adaçayından yapılanlar. Burada dikkat edilmesi gereken nokta ise temmuz ve ağustos aylarında toplanmaya başlanan adaçayının, çok yeşil olmaması. Fazlasıyla yeşil olan adaçayının tadının acı olacağının bilinmesinde fayda var. Bu nedenle dış kısmının rengi solunca toplanması ve acı olmaması için adaçayının üzerine su ekledikten sonra çıkarılması gerekiyor. Unutmamalısınız ki kurutulmadan yapılan adaçayının tadı çok daha güzel oluyor. Bu lezzetli çayın mide üşütmelerine iyi geldiğini bilmenizi istiyorum. Ege Bölgesi"nin diğer popüler otlarından olan taze kekik ile yapılmış çayın tadı da bir başka. Bölgede çaylık kekik, çiçeği açmadan ve çiçekleri tomurcuk halindeyken toplanıp, saklamak için gölgede kurutuluyor. Özellikle dağlık ve kayalık yerlerde tohumunun düştüğü çevrede çıkan kekiğin yaprağı bazı kahveciler tarafından sıyrılıp süzgüde servis edilse de asıl usulü bardağın içine sapıyla birlikte dal şeklinde konulması. Ege Bölgesi"ndeki tüm kahvehanelerde halkın bu güzel sarımsı yeşil çayı ince belli bardaklarda içtiğini görmeniz mümkün. Yerel halka göre kekik çayının faydaları arasında karın ağrısına çok iyi gelmesi de var. Kekik denilince de bu otun tek bir çeşidi olduğunu sanmayın. Sadece bir gün içinde kekiğin üç farklı türünü görmüşlüğüm var. Bazısının yaprağı iğne gibi bazısının küt. Kekikteki bu değişikliklerde doğal olarak lezzetine yansıyor. Sadece Ege yöresinde bilinen diğer bir çay bitkisi ise yörel olarak diken ya da gızlan olarak adlandırılan sap üzerinde top top dikenleri olan bir bitki. Yüksek dağların yabani bitkisi olan gızlan, bir tek Marmaris ve Gökova’nın yüksek tepelerinde bulunuyor. Bu nedenle gızlanın nadide bir bitki olduğunu söyleyebilirim. Bu bitkiden hazırlanan çayı içebilmek için de önce dikenli sapları bir bardağa koymanız ve üzerine sıcak su ilave etmeniz gerekiyor. Bu şekilde demlenen sapları bardaktan çıkardıktan sonra çayınız hazır. Güneydoğu Anadolu Bölgesi"nde de kendi florasında yetişen yabani bitkilerden olan zahterden çay yapılıyor. Zahter çayı evlerde, resmi dairelerde aynen Ege Bölgesi"nde olduğu gibi siyah çaya alternatif olarak ikram ediliyor. Bu bölgede yazın soğuk şerbet olarak içilen meyan kökünün üzerine su dökerek elde edilen su, kışın çay gibi sıcak içilebildiği gibi bağırsak ve mide hastalıklarına iyi geldiği söyleniyor. Poşet çay ile doğadan elde edilip çay olarak içilebilecek olan otların arasındaki tek benzerlik ise suyun içine salınarak hazırlanması.