Fotoğraflar: İLKER AKGÜNGÖR
Kadir Has Üniversitesi Rektörü Prof. Aydın, “Deneyimli yabancı akademisyeni bölüm başkanı yapmak istiyoruz ama izin yok. O zaman da deneyimli bilim adamları gelmek istemiyor” dedi.
Kadir Has Üniversitesi’nde Kadir Has Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı Can Has, Kadir Has Vakfı Başkanı Nuri Has ve Kadir Has Üniversitesi Rektörü Prof. Mustafa Aydın’la buluştuk. Kadir Has Üniversitesi Haliç’te Cibali’de. Tarihi Tekel Cibali Tesisi binası 1997 yılından bu yana Kadir Has Üniversitesi olarak hizmet veriyor. Kadir Has, renkli kişiliği olan bir işadamıydı. Demirel döneminde adını en sık duyduğumuz kişilerdendi. ‘Hayırsever’ iş adamı Has’ın bağışlarıyla ilkokullar, hastaneler yapıldı. Kadir Has, en son noktada vakfını kurdu ve üniversitesinin temellerini attı. Yaşamının son döneminde de sık sık üniversitesini ziyaret ediyordu. Sohbetimizde öğrendim. Kadir Has vefatından 3 saat önce üniversitesini ziyaret etmiş. Bir sınıfta öğrencilerle konuşmuş. Sanki içine doğmuş, vedaya gelmiş Kadir Has. Biz Kadir Has Üniversitesi’nin yeni atılımlarını konuştuk.
- Üniversite için 1992’de yola çıkılmış, 1997’de hayata geçmiş üniversite. Kurulduğunuzda çok sayıda vakıf üniversitesi yoktu. Son dönemde sayıları hızla arttı. Sizin farkınız nedir?
Can Has: Kadir Has Üniversitesi İstanbul’daki 7’inci vakıf üniversitesi olarak kuruldu. Türkiye’deki 14’üncü vakıf üniversiteydik. Şimdilerde sayı hızla arttı dediğiniz gibi. Biz ticari değiliz. Böyle olmaması için rahmetli Kadir Has büyük bağış yaptı.
Mustafa Aydın: 80 küsur vakıf üniversitesi var. Hükümet politikası 200 üniversite sayısına ulaşmak. Orada durmayı amaçlıyorlar. Üniversite sayısı 180’e ulaştı. 10 tane de kurulma aşamasında olan üniversite var. Bu kadar da yeter diye düşünüyoruz biz de.
Can Has: Üniversite için alt yapı şart. Ayrıca akademik kadro önemli. Üniversite kurmak bina yapmak değil. Akademik kadro sorunu var.
- Birçok üniversitede akademik kadrolarda sıkıntı var. Bu da üniversitelerin kalitesini etkiliyor. Siz bu sorunu nasıl yaşıyorsunuz?
M.A: Çok büyük sorun var. YÖK de bu konuda açıklamalar yapıyor. Türkiye’nin birçok alanda uzmana ihtiyacı var. Bazı bölümler için yetişmiş akademisyen bulmak büyük sorun olabiliyor. Biz istediğimiz hocayla çalışabilen üniversitelerdeniz.
C.H: Kadir Bey ve Rezzan Hanım 1991 yılında vakfı kurdu. Daha sonra 1997 yılında 1880’li yıllarda tütün fabrikası olan Tekel’e ait olan binayı devraldılar. Sigara üreten fabrikayı bilim üreten üniversiteye dönüştürdük. 2004 yılında Türkiye’de bir kerede bağışlanmak üzere en yüksek bağışı yaptı Kadir Bey.
800 milyon dolar bağış
- Ne kadarlık bir bağıştı bu?
C. H: 800 milyon dolar. Üniversite restore edilirken Bizans dönemine ait su sarnıçları bulundu. O sarnıçlar da restore edildi. Rezzan Has Müzesi haline getirildi.
- Kaç öğrenciniz var?
C.H.: 5 bin 300 öğrencimiz var. Avrupa, Amerika ve Uzakdoğu’dan birçok üniversite ile Erasmus ve çift diploma anlaşmalarımız var.
Sosyal bilimlerde öndeyiz
- Kadir Has Üniversitesi hangi bölümleriyle ön plana çıkıyor? Baktığımızda dünyanın belli başlı üniversiteleri bazı dallarda öne çıkmayı başaranlar arasından çıkıyor.
M.A: Ben bu söylediğinize katılmıyorum. İyi üniversitelerin her bölümü vardır. Bazı bölümlerle öne çıkarlar. Biz de sosyal bilimlerde daha öndeyiz. Hukuk, İktisadi İdari Bilimler, Mimarlık ve Tasarım güçlü olduğumuz alanlar. Fen Edebiyat Fakültemizi kapattık. Türkiye ölçeğinde üniversitemize katkısı yoktu. Devlet de kapatıyor artık.
- Yabancı akademisyenlerin Türkiye’ye gelmesi konusunda sıkıntılar yaşanıyor. Sizin de yabancı akademisyenleriniz var mı? Bu sorunun aşılması için YÖK yetkilileriyle görüşüyor musunuz?
M.A: Yabancı uyruklu akademisyenler var bizde de. İstanbul tanınıyor, İstanbul’a gelmeyi isteyenler var. Biz ayrıca Amerika’da doğmuş, aslen Türk olan akademisyenleri de alıyoruz. Türk vatandaşı olmayan bir akademisyeni okulumuza almanın en zor yanı bürokrasi. Yazışmalar uzun sürüyor. En az 1.5 yılda izin geliyor. En iyi ihtimalle 1 yılda izin çıkıyor. Çok deneyimli iyi bir akademisyeni getirmeye karar veriyoruz. Akademik deneyimleri ve başarılarıyla bu kişiyi bölüm başkanı yapmak istiyoruz ama buna izin yok. ‘Al, kur bölümü’ diyemiyorsunuz. Türk uyruklu olmayanların bölüm başkanı, araştırma merkezi başkanı, dekan olması yasak. Dünyada araştırmalarıyla, deneyimleriyle öne çıkmış birini getirmek istediğinizde bu tip engeller var. 1960’larda çıkmış bu yasa ama değişmesi şart. YÖK ‘Yabancılar gelsin’ diyor ama bunu desteklemiyor. Sonuçta deneyimli, birikimli bir hoca da bölüm başkanı olamayacağı yere gelmek istemiyor.
4.5 milyar dolarlık piyasası var
- Öğrencilerde eğilim değişti mi? Türkiye’deki öğrenciler daha çok Amerika ve Avrupa’daki üniversiteleri tercih ediyor. Uzakdoğu üniversitelerine ilgi nasıl?
Nuri Has: Sayı olarak bakınca Avrupa önde. Çünkü maliyetle daha avantajlı. Uzakdoğu ise son dönemde çok ilgi geçiyor. Türkiye’ye yabancı öğrenciler de geliyor. Biz geçen sene başladık yabancı öğrenci almaya. Biz yurt dışından öğrenci getirme işine geç başladık. Ticari olarak düşünmediğimiz için sayıyı artıralım diye bir kaygımız yok.
M.A: Nijerya’dan istemediğiniz kadar öğrenci gelir. Biz kriterleri koyduk. Ona uyanları alıyoruz. İngiltere’nin Coventry Üniversitesi ile önemli bir anlaşma yaptık. Ekim ayında 3 tane çift diploma yüksek lisans eğitimiyle başlıyoruz. Bu alanda da uluslararası öğrenci hedefliyoruz. Çin, Uzakdoğu, Afrika’dan öğrenci bekliyoruz. Dünyada 1 yıllık master programları çok popüler. 4.5 milyar dolarlık bir piyasası var bu işin. Türkiye çok küçük pay alıyor yabancı öğrencilerden.
- Sizin öğrencileriniz nasıl yararlanacak bu işbirliğinden?
Kadir Has Üniversitesi’ne giren her öğrenci 3 yıl burada bir yıl Coventry Üniversitesi’nde okuyarak diploma alabilecek. 3.5 yıl burada 1 yıl orada da okuyabilecek. Bu büyük avantaj sağlayacak öğrencilerimize. 2 tane proje yürütüyoruz. Güney Afrika’dan bir üniversite de var aramızda. Ayrıca biri de Filistin’den bir üniversite. 4 yıllık proje bunlar.
İlk 100’e giren öğrenciye 2.500 TL maaş veriyor
- Burslu öğrenci oranınız nedir?
Nuri Has: Bu sene ilk defa kayıt olanların yüzde 60’ı bursluydu. Yüzde 10’dan yüzde 100’e kadar. Bazı öğrenciler yüzde 100’ü geçip maaş alarak okuyor. İlk 100’e giren öğrencilere ayda 2500 lira maaş veriyoruz. İlk 5000’deyse 500 lira alıyor.
Her yıl ilk 100’den 4-5 öğrenci oluyor. Tüm üniversitenin yüzde 33’ü burslu.
- Bu bursları vakıf karşılıyor değil mi?
N.H: Evet. Bu arada Kadir Has’ın bağışlarının hepsi kendi mal varlığından yaptığı vergilendirilmiş bağışlar. Şirketlerinden vergi avantajı sağlamak için yapılmış bağışlar değil. Biz 500 milyon dolarlık yatırım yaptık üniversitede.
C.H: Kadir Bey bu işi vatan borcu olarak görüyor. Vakfın geleceğini garanti altına almak için Akbank’taki hisselerinden 1.32’sini vakfa bağışladı.
- Bu öğrenci sayısında kalacak mısınız? Yoksa büyüme hedefleriniz var mı?
C.H: Büyümeyi, gelişmeyi öğrenci sayısını artırmakta görmüyoruz. Üniversitemizin alt yapısını ve akademik kadromuzu geliştiriyoruz. Akademisyenler alırken üniversitenin belli kriterleri var.
ÇİN ÜNİVERSİTELERİ ÇOK İLGİ ÇEKİYOR
- Uluslararası işbirlikleri üniversiteler için çok önemli. Yalnızca Erasmus programlarından bahsetmiyorum. Bunların dışında ne yapıyorsunuz?
C.H.: Uluslararası ayakta ilerledik. İngiltere’nin Coventry Üniversitesi ile işbirliği yaptık.
M.A: Biz her yıl işbirliklerimizi değerlendiriyoruz. Sayı peşinde değiliz. Kaliteli ilişki peşindeyiz. Erasmus konusunda Avrupa’da 76 üniversiye ile işbirliğimiz var. Çin’le anlaşmamız var. Çin üniversiteleri çok ilgi çekiyor. En iyi üniversiteler arasına giriyorlar. Zhejiang Gongshang Üniversitesi’yle işbirliğimiz gelişiyor. Kore’nin ilk 5 üniversitesinden 3’üyle işbirliğimiz var. Amerika’daki üniversitelerin çoğuyla çift diploma anlaşmalarımız var.
