Para biriktirmek isteyen herkesi kapsıyor! 'Birikim motivasyonu hesapları' ortaya çıktı
Birikim yapmak isteyen herkesi yakından ilgilendiriyor. Para biriktirme alışkanlığı kazanmak isteyen pek çok kişi ilk adımı atma konusunda başarılı olamıyor. Son yıllarda sosyal medyada tasarruf ile ilgili ‘motivasyon hesapları’ ortaya çıktı. Blog sahipleri hem kendileri para biriktiriyor, hem de diğer kullanıcıları birikime teşvik ediyor. Peki para biriktirmek isteyenler ilk olarak nereden başlayabilir? Gelirin düşük olması para biriktirmeye engel teşkil eder mi? Çocuklara da tasarruf bilincini aşılamak için aileler ne yapabilir? İşte birikim yapmak için rehber…
ÖZGE SEREN DOĞU /ozge.dogu@gazetevatan.com
Para kolay kazanılmıyor. Bu sebeple elinize geçen gelirin nasıl harcandığı da büyük önem taşıyor. Burada tasarruflu kişisel tercihler ve günlük yaşamdaki değişimler devreye giriyor. Alışkanlıklarınızı gözden geçirerek, küçük değişimler yaratarak birikim yapmanız ve hedefinize ilerlemeniz mümkün. Sosyal medyada ise son yıllarda yeni bir trend ortaya çıktı: Birikim hesapları…
FOTOĞRAFLARI ÇEKİP PAYLAŞIYORLAR
Evde para biriktiren ve çeşitli yatırımlar yapan kişiler, bunu sosyal medya hesapları üzerinden de paylaşmaya başladı. Özellikle TL, dolar, euro, altın, bilezik, hisse senedi alan kullanıcılar, birikimlerinin fotoğrafını çekip sosyal medya hesabından paylaşarak, hem diğer kullanıcılara motivasyon sağlamayı amaçlıyor, hem de kendi hedeflerini, güncel parasal durumunu ve biriktirdiklerini daha kolay takip edebiliyor.
Öte yandan kullanıcıların, birikim amacıyla sosyal medyada öne çıkan bir diğer hamlesi de artık giymediği kıyafetlerini ve kullanmadığı eşyalarını çeşitli platformlar üzerinden satmak… Bu yolla vatandaşlar ciddi kazançlar sağlayabiliyor, hem de giyilmeyen kıyafetler ve kullanılmayan eşyalar bir kenarda beklememiş oluyor. Elde edilen bu gelirleri birikimlerinin üzerine ekleyen çok sayıda kişi bulunuyor.
NASIL PARA BİRİKTİRİYORLAR?
Peki bu hesapların sahipleri para biriktirmeye nasıl karar vermiş? Birikimlerinin fotoğrafını çekip paylaşım yapmak motivasyonlarını ciddi ölçüde artırıyor mu? Para biriktirmek isteyenler ilk olarak nereden başlayabilir? Gelirin düşük olması para biriktirmeye engel teşkil eder mi? Çocuklara da bu sorumluluğu aşılamak için aileler ne yapabilir? İşte sosyal medyada para biriktiren kullanıcıların açıklamaları ve Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği (FODER) Kurucu Başkanı Özlem Denizmen’den birikim için çok kritik tavsiyeler…
BİRİKİM HİKAYESİ PARASIZ KALMASIYLA BAŞLAMIŞ
Para birikimi hesabı '@birikimciogrenci’ye para biriktirmeye nasıl başladığını sordum. 20 yaşındaki üniversite öğrencisi genç kız, üniversiteyi ailesinden uzakta okuması sebebiyle, gittiği ilk aydan itibaren parasız kaldığını ve o zamanlar para yönetmek konusunda başarılı olmadığını, birikim hikayesinin de burada başladığını söyledi.
“Ailem ne kadar beni maddi olarak desteklemekten gocunmasa da onların da harcamaları oluyordu ve parasız kalınca bu sebepten kimselere söyleyemedim. Daha sonra tekrardan böyle bir durum yaşamamak için birikim yapmaya başladım.”
'İNSANLARA YARDIMIM DOKUNABİLİR'
Sonrasında ise para biriktirmek için hesap açmanın nasıl aklına geldiğini, sadece kendine motivasyon amaçlı mı böyle bir adım attığını öğrenmek istedim. '@birikimciogrenci', motive olmak istediği için hesap açtığını söyledi ama başka sebepleri de var tabii ki…
Sosyal medya kullanmayı sevdiğini ve bir blog hesabı açmayı zaten düşündüğünü ifade eden üniversite öğrencisi, “Bunu da ilgi alanım olan ve insanlara da yardımımın dokunacağı bir konuda yapmaya karar verdim.” dedi.
'İSTEK HARCAMALARIMDAN KISIYORUM'
Kenara para atmak bir öğrenci için özellikle daha zor olabiliyor. Bunun için ona nelerden kıstığını sordum. Birkaç yıl önce eline geçen tüm parayı harcayan bir kişi olduğunu söyleyen '@birikimciogrenci', “Genelde istek harcamalarımdan kısıyorum. Harcamalarımı takip etmeye başlayınca gerçekten çok lüzumsuz şeylere para harcadığımı fark ettim ve bunlarda azalmaya gittim. Bu tabii ki de eğlenmediğim veya gezmediğim anlamına gelmiyor. Onlar için de belli bir bütçe ayırıyorum.” dedi.
Son olarak birikim için plan yaparak mı ilerlediği, aylık olarak belirli bir hedefinin olup olmadığına yönelik soruya ise şu yanıtı verdi:
“Plan yapıyorum. Zaten düzenli birikim yapmak plansız bir şekilde olacak iş değil. Önce zaruri ihtiyaçlarım için bir miktar ayırıyorum, ardından da kalan paramın üçte birini birikime ayırıyorum. Ay sonunda da kalan paranın tamamını yine birikime ayırıyorum. Bu birikimi de döviz, kıymetli maden, hisse senedi olarak parça parça ayırarak biriktiriyorum.”
'BİRİKİM HESAPLARINA BAKMAK MOTİVASYON OLUYORDU'
Ev hanımı olan bir diğer birikim hesabı kullanıcısı ise önceleri çok para harcayan biri olduğunu, böyle bir hesabın kendisini motive edeceğini düşündüğü için birikime başladığını söyleyerek, “Birikim hesaplarına denk geldim. Onların storylerini izlemek bana iyi geliyordu, motivasyon oluyordu. Ben de bu şekilde motive olabilirim diye düşünüp açtım ve iyi ki açmışım” dedi.
Para biriktirmek için kendisine planlı mı hareket ettiğini sorduğumda devamlı notlar aldığını belirtti:
“Evet plan yapıyorum. Ajandaya günlük not alıyorum. Böylelikle nereye, ne için ve ne kadar para harcadığımı takip edebiliyorum. Her ay bir hedef koyuyorum. 1 gram altın gibi ve bunun sanki kart taksiti olduğunu düşünüp her ay sıkıntıda olsam da almaya çalışıyorum.”
Dışarıdaki harcamalarının yanı sıra elektrik, su tüketimine de dikkat eden ve ‘gerçekten alacağım bu şeye ihtiyacım var mı?’ düşüncesiyle ilerleyen kullanıcı, “Dışarı çıkarken belirli bir ücretle çıkıyorum. O parayı yetirmeye çalışıyorum. Boşa su, elektrik harcamamaya dikkat ediyorum.
Aldığım şeyler ihtiyaç mı yoksa istek mi bunu düşünerek alıyorum. Dışarıda yemek önceden her hafta iken, şimdi ayda 1 kere oluyor. Yemekleri artık evde yapıyorum. Markete giderken muhakkak liste yapıyorum. Böylelikle ihtiyacım olmayan şeyleri almamış oluyorum.” dedi.
“NEREDEN BAŞLAYACAĞIMI BİLMİYORDUM”
Birikim hesabını takip eden bir sosyal medya kullanıcısı ise, “Hep para biriktirmek istiyordum ama motivasyonum yoktu. Nereden başlayacağımı bilmiyordum. Sonra Instagram’da gezerken bu hesaplardan birine denk geldim. Sonra ‘ben neden yapmayayım’ dedim ve az da olsa para biriktirmeye başladım. Bir yerden başlayınca devamı geliyor.” diyor.
NASIL PARA BİRİKTİRİLİR?
Finansal Okuryazarlık ve Erişim Derneği (FODER) Kurucu Başkanı Özlem Denizmen’e birikim konusunda bazı sorular sordum. Denizmen, para biriktirme, yatırım ve tasarrufa ilişkin çok önemli açıklamalar yaparak kritik tavsiyelerde bulundu. İşte detaylar…
BİR KISMINI BİRİKİME AYIRIN
Birikim konusunda hemen yapılabilecek bazı somut adımlar olduğunu belirten Özlem Denizmen, “Bizi biz yapan, alışkanlıklarımızdır. Bildiğiniz, günlük tekrar eden rutinlerden bahsediyorum. Siz finansal alışkanlıklarınızın farkında mısınız? Birikim alışkanlığınız var mı? Bunun gelişmesi için hemen şimdiden yapabileceğiniz somut şeyler var.
Örneğin; geliriniz elinize geçer geçmez bir kısmını otomatik olarak birikime ayırabilirsiniz.” dedi.
BİRİKİM VE YATIRIM İKİZ KARDEŞ
Birikim için ilk önce bütçenin gözden geçirilmesi gerektiğini vurgulayan Denizmen, “Olmasa da olur dediğimiz harcamalar neler? Bu harcamaları azaltıp hedefimiz için direkt yatırıma yönlendirebiliriz. Bunun için istek ihtiyaç ayırımı yapıp arttırılan parayı kendi yatırım anlayışımıza uygun araçlarda değerlendirebiliriz.
Dünya değişiyor, alışkanlıklar değişiyor, enflasyon yüksek… Tüm bunlarla birikim kavramı da değişiyor; birikim yaptığımızda hemen yatırım aracında değerlendirmemiz gerekiyor. Sadece biriktirmeyeceğiz, birikim ve yatırım ikiz kardeş.” ifadelerini kullandı.
BİRİKTİRME ALIŞKANLIĞI KAZANMANIN FORMÜLÜ: İLK İŞ BUNU YAPIN!
‘Para biriktirmek için ilk nereden başlanabilir?’ sorusunu yanıtlayan Denizmen, para biriktirmenin aynı diş fırçalamak gibi bir alışkanlık olduğuna dikkat çeken bu alışkanlığı kazanmanın formülünü şöyle sıraladı:
BİRİKİM ADRESİ: Ne için birikim yapmak istiyorsunuz, sizin hedefiniz ne? Ev, araba peşinatı, eğitim, tatil, borç kapatmak… Bu kişiden kişiye değişebilir.
NE KADAR?: Finansal hedefinize ulaşmak için ne kadar paraya ihtiyacınız var? Bu parayı ne zamana kadar biriktirebilirsiniz? Planlayın.
BÜTÇE: Gıda, kira/ev kredisi, faturalar, ulaşım, sağlık… Nereye, ne kadar harcadığınızı bilin.
ZAAFLAR: Bütçede bir sürü kalem var. Kimisi istek, kimisi ihtiyaç. Hedefinize ulaşmak için bir yerlerden kısmanız şart. Hangi kalemlerden tasarruf edebilirsiniz inceleyin. Alışveriş yaparken istek, ihtiyaç ayrımı yapmanın büyük faydasını göreceksiniz.
İLK İŞ: Birikiminizi harcama yaptıktan sonra değil, gelirinizi alır almaz yapın.
YATIRIM: Birikiminizi ayırır ayırmaz bir yatırım aracında değerlendirmeyi ihmal etmeyin. Bu enflasyon ortamında olmazsa olmaz.
GELİRİN DÜŞÜK OLMASI PARA BİRİKİMİNE ENGEL Mİ?
Gelirin düşük olmasının para biriktirmeye engel olup olmayacağı konusuna ise bir örnekle yanıt veren Özlem Denizmen şöyle konuştu:
Diyelim ki 7 bin TL geliriniz var; her ay 700 TL’sini önce birikim oradan da yatırım hesabına yönlendirebilirsiniz. Böylece siz çalışırken paranız da çalışmış olur. Geliriniz sadece geçinmeye yetiyorsa, gelirinizin yarısından fazlası borç ödemesi için gidiyor ise, önceliği gelirinizi arttırmaya verebilirsiniz.
BİRİKİMDE EN ÖNEMLİ 2 KURAL
Küçük miktarlarla dahi birikim yapılabileceğini vurgulayan Denizmen, “Birikimi küpü akarken, genç yıllarımızda para kazanırken yapmak lazım. Bunu yapmalıyız ki özellikle emeklilik yıllarımızda mağduriyet yaşamayalım.
100 lirayla da birikim olur. Unutmayın bir milyona giden yol, birinci adımla başlar. Birikimin düzenli olması ve yatırım aracında değerlenmesi belki de en önemli kural.” dedi.
AİLE OYUNU HALİNE GETİREBİLİRSİNİZ
Birikim için nasıl bir tasarruf planı izlenmesi gerektiğine yönelik de tavsiyelerde bulunan Denizmen, paranın kolay kazanılmadığını ve bu nedenle onu nasıl harcadığınızın çok önemli olduğuna dikkat çekti. Denizmen sonrasında şunları söyledi: İşte burada tasarruflu tercihler devreye giriyor.
Alışkanlıklarınızı küçük küçük değiştirerek kullandığınız elektrik, su, doğalgazda tasarruf yolunda ilerleyin. Dünyada üretilen gıdanın üçte biri çöp oluyor. Mutfak, en çok israf yapılan ama aynı zamanda en büyük değişimi görebileceğimiz alan. İsraf değil tutumluluk zamanı. Bunları yaparken ailenizle birlikte yapın. Evde bir kişi tasarruf kurallarını uygularken diğerleri katılmıyorsa boşa kürek çekmek olur. Bunu aile oyunu haline getirebilirsiniz.
PARAYI HARCAMADAN ÖNCE 10 SANİYE KURALI!
Biriktirilen paranın yatırım aracına yönlendirilmesi gerektiğini söyleyen Denizmen, “Bu dönemde kumbaraya para atmak yok, biriktirdiğiniz parayı direkt yatırım aracında değerlendirme zamanı. Harcama yapmadan önce 10 saniye kuralını uygulayabilirsiniz.” diyerek 10 saniye kuralında kendinize sormanız gereken soruları açıkladı:
KENDİNİZE BU SORULARI SORUN
“Hakikaten benimle eve gelmen lazım mı? Sana ihtiyacım var mı? Yoksa sen bir istek misin? Sen akıllı bir satın alma mısın? Evde kaç tane daha sana benzer şeyim var? Bir tane daha gerekli mi? Sana verdiğim paraya değecek mi? Yoksa seni iki kere kullanıp hevesimi alıp bir kenara mı atacağım? Bütçemde sana yer var mı? Seni alırsam bu ayki kredi kartımın tamamını kapatabilecek miyim? Senin için borçlanmaya değer mi?”
10 SANİYE KISA AMA SORULAR ETKİLİ
“Bu soruları içinizden samimiyetle cevapladıktan sonra son kararı size her zaman doğruları fısıldayan iç sesiniz verecektir” diyen Denizmen, “Bırakın: Eğer bu tamamen bir “içgüdüsel” davranışsa bu testle ortaya çıkacaktır. 10 saniye kısa bir zaman, ama sorular bayağı etkili. Yani ihtiyacınız olmayan sadece bir istek ya da bütçenizde yeri olmayan bir satın alma ise, ürünü yerine bırakın ve kendinizle gurur duyun.” İfadelerini kullandı.
ÇOCUKLARA HARÇLIK MAAŞ GİBİ DÜZENLİ/AYNI GÜN VERİLSİN
“Çocuklara da bu sorumluluğu aşılamak için aileler ne yapabilir?” sorusuna ilişkin ise Denizmen, çocukların para ile olan ilişkilerinin harçlıkla başladığını belirtti ve ebeveynlere de çok önemli tavsiyelerde bulundu.
İşte çocuklara para biriktirme sorumluluğunu kazandırmanın yolları:
“Çocuğunuza 7-13 yaş arası haftalık, 14-18 yaş arası aylık verin. Elindekini yönetmeyi öğrensin. Harçlık parmak izi gibidir. Miktarı, bulunduğunuz sosyo-ekonomik ortamla, bütçenizle uyumlu olmalı. Okulda herkes 30 lira alırken 5 lira veriyorsanız çocuğunuz bunun temel sebebini bilmeli. Harçlık miktarını belirlerken çocuğunuzla konuşun ve net olun.
Hangi ihtiyaçlarını harçlığıyla karşılamasını beklediğinizi açıkça söyleyin. Örneğin; ‘Bu harçlıkla yol, yemek masraflarını karşılamalısın.’ diyebilirsiniz, bu sayede parasını ne yönde kullanacağını bilir. Harçlık her hafta/ay, aynı gün verilmeli. Maaş gibi düzenli olsun. Çocuğunuzla bu konuda anlaşın. Herhangi bir sebeple harçlığını keserek ceza vermeyin. Örnek bir davranış sergilediğinde ödül olarak vermeyin. Unutmayın, çocuğunuzla bu konuda anlaşma yaptınız. Helikopter aile olmayın. Çocuğunuza verebileceğiniz en güzel hediye uçacak iki kanattır.”
