'Örtünmeyle ilgili emir, tavsiye niteliğinde mi?'

SORU: Kadının başını örtmesinin üniversitelerde ve devlet dairelerinde serbest bırakılmasından yanayım. Ancak İslâm’ın kesin tesettür kuralı uygulanırsa, ileride başını örtmek istemeyen bayanlara serbestlik hakkı tanınmayacaktır diye düşünüyorum. Yaşar Nuri Öztürk’e göre Arapça’da iki türlü emir kipi vardır: “Yaptırım emir kipi ve tavsiye emir kipi. Örtünmeyle ilgili emir, tavsiye niteliğindedir.” Bu görüşe katılıyor musunuz? (Ertan Günay)

CEVAP: Sayın Yaşar Nuri Öztürk’ün Nur Suresi 31’inci ayetteki “inanmış kadınlara söyle, baş örtülerini yaka yırtmaçlarının üstüne koysunlar” emrinin tavsiye niteliğinde bir emir olduğu görüşüne katılmıyorum. Gerçi Kur’ân’da gereklik değil ibaha (serbestlik) ifade eden bazı emir kipleri vardır. Mesela Maide Suresi 2’nci ayette “İhramdan çıkınca avlanınız” emri serbestlik belirtir. İhram durumunda haram olan avlanma fiili, ihramdan sonra serbest bırakılmıştır. Yine Cuma Suresi 10’uncu ayetteki “namaz bitince yeryüzüne dağılın” emri de serbestlik belirtir. Çünkü namazdan sonra mutlaka camiden çıkmak şart değildir. İsteyen çıkar, isteyen camide kalıp Kur’ân okur, ibadet eder. Ama cuma namazından sonra artık cemaatin camide kalması gerekli değildir. Kur’ân’da benzeri emir kipleri çoktur. Emrin gereklik mi, serbestlik mi ifade ettiği bağlamdan anlaşılır. Ama Nur Suresi 31’inci ayetin bağlamı böyle bir yoruma müsaade etmez.

Baş örtüsünün temel nedeni daha önce inmiş bulunan Ahzab Suresi’nde belirtilmiştir. O da kadının tanınıp sataşılmaktan, tecavüzden korunmasıdır. Zira Kur’ân’ın indiği Hicaz Bölgesi’nde örtünme, hür kadınların simgesiydi. Cariyelerin örtünmesine müsaade edilmezdi. Kur’ân, “hür kadınlar örtünmeli ki, bilmeyenler onları cariye sanıp sataşmasınlar, ardına düşmesinler” diyor. Demek ki aslında bu emrin amacı dini değil, toplum düzenini korumaktır. Eğer baş örtüsü takmama, hürlük cariyelik ayrımını çağrıştırmıyorsa ve bu durum kadına sataşılma nedeni olmaktan çıkmışsa ille baş örtüsü takması gerekmez. Elbette takmak daha uygundur.

Baş örtüsü İslâm dünyasının büyük çoğunluğunda İslâm’ın gereği olarak algılanmaktadır. Bunu takmaya alışmış olan kız veya kadının bu inancına saygı göstermek ve ona özgürlük tanımak gerekir. Ona o serbestlik verilirse başını açanlar örtmeye zorlanır diye bir şey olamaz. Çünkü dinde zorlama yoktur. Kimse namaz kılmaya, oruç tutmaya zorlanamaz. Ramazan’da bu kadar açıkça oruç yiyen var, onlara müdahale eden oldu mu? Bırakın diğer namazları, haftalık cuma namazında namaza gitmeyen milyonlarca insan var. Bunlar camiye gitmeye zorlanıyor mu? Oruç ve namaz, baş örtüsünden çok daha önemli emirler, vecibelerdir. Onlarda zorlama olmadığına göre baş örtüsünde asla zorlama olmaz. Böyle bir şey düşünülemez. Herkes özgürdür. İsteyen istediği gibi giyinebilir. Korku, niyet okuma düşüncelerinden kurtulmamız gerekir. İleri demokrasiler korku üzerine kurulu değildir.