‘Oku’ emri bize neyi anlatıyor? (2)

DÜNDEN DEVAM

Tefsir ve çevirilerde alakı, sadece kan pıhtısı anlamıyla düşünmüş ve Allah’ın insanı kan pıhtısından yaratmış olduğunu söylemişlerdir. Oysa kan pıhtısı anlamı, kelimenin asıl anlamı değildir. Alak kelimesiyle meni sıvısı içinde yüzen spermlere, spermanın yapışkanlığına, spermle döllenen yumurtanın bölünüp üreyerek bir hafta içinde fallop borusundan inip rahmin cidarına asılması durumuna (morula aşamasına), sonra da ceninin aldığı biçime işaret edilmiş olabilir. Ayetteki alakla kan pıhtısı anlamı kastedilmiş ise aşılanan yumurtanın, bölünmek suretiyle meydana gelen hücrelerin verdiği kırmızı görünüme işaret edilmiş olur. Kelimede asıl anlam olarak yapışkanlık bulunduğu için insanın yapışkandan yaratılması, aşılanan yumurtanın, rahmin cidarına yapışıp üremesine işarettir. Kelimedeki ilgi, sevgi anlamı da göz önünde bulundurulursa insanın, Allah’ın sevgi ve şefkatiyle yaratıldığı, insanın mayasına sevgi ve şefkat katıldığı anlaşılır.

Kur’ân ilme değer verir

İnsanı bir kurtçuktan yahut kan pıhtısı görünümü veren embriyodan yahut sevgi ve şefkatten yaratıp aşamadan aşamaya geçirerek geliştiren, mükemmel şekle koyan, işitici, görücü, düşünücü yapan, sonra dünyaya getirip onu öğrenime yönelten, ona bilmediği şeyleri öğrenmeyi ve kalemle yazı yazmayı ilham eden Allah’a karşı insanın kulluk etmesi gerekirken nankörlük etmesi asla yakışık almaz. İşte bunları izleyen ayetlerde, varlığını Allah’a borçlu olan insanın, O’na karşı böbürlenmesi, kendisini zengin, kendine yeterli görüp kibirlenmesi kınanmaktadır. İlk ayette yaratan Rabbinin adıyla okumanın emredilmesi, sonra o Rabbin, insanı alaktan yaratan Rab olarak nitelendirilmesi, Kur’ân’ın ilme ve bilgiye verdiği değeri gösterir.

Ayette insan geneldir. Bütün insanların alaktan yaratıldığı ifade edilmiştir. Gerçi hayvanlar da alaktan yaratılır ama hitap insana olduğu için insanın yaratılış başlangıcına işaret edilmiştir. Ta ki insan önce kendi yaratılışını düşünsün de kendisini öyle görünmez, tek birer hücreden ibaret spermle yumurtanın bileşkesi zigot durumundan şu mükemmel insan şekline getiren yüce yaratıcıya şükür ve ibadet etsin.