‘Oku’ emri bize neyi anlatıyor? (1)
.
SORU: Alak Suresi’ndeki “Oku” emri bize neyi anlatıyor? (Buminhan Duman)
CEVAP: “Rahman ve Rahim Allah’ın adıyla. 1- Yaratan Rabbinin adıyla oku.
2- O, insanı alaktan (embriyodan) yarattı.
3- Oku, Rabbin en büyük kerem sahibidir. 4- O ki kalemle (yazmayı) öğretti. 5- İnsana bilmediğini öğretti.” Alak Suresi 1-5’inci ayetler, Peygamber Ramazan ayında Mekke dağlarından olan Hira’nın doruğundaki mağarada ibadete çekilmiş olduğu sırada inmiştir. Peygamberimiz, içine düşürülen yalnız kalma sevgisiyle yanına biraz azık alıp Hira’daki mağaraya çekilir, orada birkaç gece yalnız başına ibadet eder, sonra hanımı Hatice’nin yanına gelir, bir o kadar zaman için yine azık alıp mağaraya dönerdi. Nihayet bir gece mağaradayken kendisine vahiy geldi. Hz. Peygamber, ilk vahiy olayını şöyle anlatmıştır:
“Melek beni tuttu, takatim kesilinceye kadar sıktı. Sonra bırakıp ‘Oku’ dedi. ‘Ben okumak bilmem’ dedim. İkinci kez beni tuttu, takatim kesilinceye kadar sıktı, bıraktı. Yine ‘Oku’ dedi. ‘Ben okumak bilmem’ dedim. Yine beni tuttu, üçüncü kez sıktı, bıraktı ve Yaratan Rabbinin adıyla oku. O insanı alaktan yarattı. Oku, Rabbin en büyük kerem sahibidir. O ki kalemle öğretti. İnsana bilmediği şeyleri öğretti’ dedi.” (Buhari, Bedul-Vahy: 3) Söz geliminden anlaşıldığı üzere burada “Oku” emri, vahyedilen şeyleri okuma hakkındadır. Yani “Ey Muhammed, sana vahyedilen Kur’ân’ı, Rabbinin adını anarak, O’nun yardımını dileyerek oku” demektir. Yahut “Rabbinin adına oku, okumayı Rabbin için yap” demek olur.
Razi, bu ayeti, Kur’ân okurken besmele çekmenin gereğine delil saymıştır. Çünkü ayette Rabbinin adıyla, O’nun yardımını dileyerek okuması emredilmektedir. O halde okurken O’nun adını anmak gerekir (Mefatih: 32/13). Peygamber’e, Rabbinin emriyle okuması emredildikten sonra Allah’ın, insanı yaratmadaki kudret ve hikmetine dikkat çekilmektedir: “O Rab insanı alaktan yaratmıştır.” Alak, çok anlamlı çoğul bir isimdir, tekili alâkadır. “Lisanul-Arab”da bu kelimenin anlamları şöyledir: “Yapışmak, asılmak, sevgi, alâka, sucunun kovalarını iki ucunda taşıdığı ağaç, bunun her ucuna asılan ip, pıhtılaşmış kan ve suda bulunan sülük dediğimiz kan emen kurtçuktur.”
* DEVAM EDECEK