Mevlana Halid-i Bağdadi Sempozyumu (3)

İnsan ne demek efdal-i mahluk-ı ilahi

İnsan ne demek ekrem-i mahluk-ı ilahi

İnsan ne demek eşref-i mahlukı ilahi

Hakk’ın bir acep fil-i keramatıdır insan.

(İnsan Tanrı yaratıklarının en üstünü, en değerlisi, en şereflisidir. İnsan, Allah’ın en özenli ve değerli yaratığıdır.)

Şeyh Galip, insanın bu potansiyel değerine dikkati çekmektedir:

Ey dil ey dil neye bu rütbede pür-gamsın sen

Gerçi virane isen genc-i mutalsamsın sen

Secde-ferma-yi melek zat-ı mükerremsin sen

Bildiğin gibi değil cümleden akdemsin sen

Ruhsun nefha-i Cibril ile tevemsin sen

Sırr-ı Hak’sın Mesel-i İsi-i Meryem’sin sen

Hoşça bak zatına kim zübde-i âlemsin sen

Merdüm-i dide-i ekvan olan Ademsin sen.

(Ey gönül, neden bu kadar gamla dolusun, dertlisin, tasalısın? Yıkık, döküksün ama tılsımlı bir defÓnesin -Eskiden parayı ve mücevherleri, dikkati çekmemek için harap yerlere gömerler, bulunmaması için de üfürükçülere tılsım yaptırırlar ve artık buna dokunmak isteyenin karşısına büyük bir yılanın çıkacağına inanırlardı. Ayrıca burada, “Ben kırık gönüllerin yanındayım” anlamındaki kudsi hadise de işaret vardır- Meleklerin secde etmeleri emredilen, değeri yüceltilmiş bir varlıksın, bildiğin gibi değil, sen her varlıktan daha olgun, daha ilerisin. Ruhsun, Cebrail’in üflemesiyle ikizsin (sen de tıpkı İsa gibi Cebrail’in üflemesiyle yaratıldın).

Tanrı’nın sırrısın, Meryem’in oğlu İsa gibisin. (Hz. İsa, melek Cebrail’in, bakire Meryem‘e üflemesiyle, annesinin karnında oluşmuş ve babasız olarak yaratılmıştır. Al-i İmran Suresi’nin 59’uncu ayetinde İsa’nın yaratılışının, yine babasız olarak topraktan yaratılan Adem’in yaratılışına benzediği belirtilmektedir ki beyitte bu ayete de işaret edilmektedir. Kendine bir güzelce bak, sen âlemin özüsün, varlıkların gözbebeği olan insansın.)

Takriben bir saat süren konuşmamı, Halid-i Bağdadi’nin hayatından bir kesit sunarak kapattım. Ertesi gün yani 12 Haziran 2010’da asıl sempozyum oturumları başladı ve yoğun biçimde, akşam takriben 08.30’a kadar sürdü. O gün öğleden sonra saat 13.30’da başlayan ve Halid-i Bağdadi’nin edebi yönünün tartışıldığı oturumun başkanlığını yaptım. Konuşmacılar Gorgia (USA) Üniversitesi’nden Prof. Dr. Alan Godlas, Kuzey Irak’tan Prof. Dr. Muhammed Sabir Ubeyd, Abdulcebbar Kavak ve Abdülhadi Timurtaş’tı. Oturumun değerlendirmesini Prof. Dr. Yakup Çiçek yaptı. A ve B salonlarının her birinde beşer oturum halinde sürdürülen toplantılarda değerli tebliğler sunuldu. Güzel değerlendirmeler yapıldı.