MELAMİLİK tasavvuf akımıdır

SORU: Melamilik hakkında bilgi verir misiniz? (Dr. Cengiz Benlioğlu)

CEVAP: Melamilik (orijinal adıyla Melametulik), riyaya ve şekilciliğe tepki olarak doğan bir tasavvuf akımıdır. Kınamak, ayıplamak anlamındaki levm kökünden mimli masdar (isim fiil) olan melam ve melamet, kınanmak, rezil, perişan olmak demektir. Bu okul adını, “Ey inananlar, sizden kim dininden dönerse (bilsin ki) Allah, yakında öyle bir toplum getirecek ki (O) onları sever, onlar da O’nu severler. Müminlere karşı alçak gönüllü, kafirlere karşı onurlu ve katıdırlar. Allah yolunda cihad ederler ve hiçbir laimin levmesinden (hiçbir kınayıcının kınamasından) korkmazlar”

(Maide Suresi: 54) ayetinden almıştır.

Tasavvuf erbabının, dışlarını süsleyip tesbihle, yamalı hırka giymekle kendilerini belli etmeye (yani gösterişe), ruhtan çok görünüşe ağırlık verdiklerini gören öze bağlı kimi mutasavvıflar, halk yanındaki itibarlarını düşürmeye, güzel işlerini gizleyip kötü işlerini göstermeye, halk arasında kınanmalarına yol açacak kötülükleri yapmaya çalışmışlardır. Böylece nefsin gurura düşme yollarını kapatmak istemişlerdir. Ekolün liderlerinden Ebu Hafs şöyle diyor: “Melametiler, vakitlerini korumak, sırlarını saklamak bakımından Hak ile beraberdirler. Onun için Allah’a yaklaşmak üzere yaptıkları her ibadet yüzünden de kendilerini levm ederler (kınarlar). Fakat halka karşı bütün kötülüklerini ve çirkinliklerini gösterirler, bütün güzelliklerini gizlerler. Halk onların dış görünüşlerine bakarak onları levm ederken (kınarken), onlar da iç yüzlerini bildikleri için kedi kendilerini levm ederler” (Risaletul-Melametiyye, s. 89).

Sülemi’nin dedesi İsmail ibn Nüceyd şöyle demiş: “İnsanın bütün fiilleri kendi gözünde riya, bütün halleri kuru dava olmadıkça mutasavvıfların makamına ulaşamaz.” Bu tabaka, asla başkasına yük olmayı istemez. Abdullah el-Haccam (kan alma ustası, modern tabiriyle iğneci Abdullah), Melametiyye’nin kurucusu Hamdun el-Kassar’a sorar: “Çalışıp kazanmayı terk etmem gerekir mi?” Hamdun şöyle cevap verir: “Çalış, kazan. Abdullah el-Haccam diye çağırılman bana göre Arif Abdullah yahut Zahid Abdullah diye çağırılmandan daha iyidir” (Risaletul-Melametiyye, s. 94).

* DEVAM EDECEK