‘İnsanlar sıkıştığında yardıma gelen Hızır gerçekten var mı?’

SORU: Hızır gerçekten var mı? İnsanlar sıkıştığında yardıma gelir mi? Hızır’ı yardıma çağırmak dini açıdan sakıncalı mı? Herkesin hayatında bir defa mutlaka Hızır’la karşılaşarak deneneceği doğru mu? (Asil Türk)

CEVAP: Kehf Suresi’nin 60-82’inci ayetlerinde Musa ile uşağının, Allah’ın kendi katından manevi bilgi verdiği bir kulla buluşmak üzere yola çıktıkları, iki denizin birleştiği yerde onu buldukları, Musa’nın ona tabi olup bir süre onunla dolaştığı, fakat onun görünürde kendi bildiklerine ters düşen işler yapmasına dayanamayıp itirazlarda bulunması yüzünden ayrılmak zorunda kaldığı, ayrılırken o zatın yaptığı işlerin içyüzünü Musa’ya açıkladığı anlatılmaktadır. Bu konuda zikredilen hadislerden Musa’nın İsrailoğulları Peygamberi Hz. Musa Aleyhisselam, uşağının Yuşa ibn Nun, salih kulun da Hızır olduğu anlaşılır. Kur’ân-ı Kerîm’de ne Musa’nın uşağının, ne de karşılaştığı bilgin kulun adından söz edilmez. Ancak hadise ve tefsirlerde yer alan rivayetlere göre Musa’nın uşağının adı Yuşa ibn Nun, bilgin kulun adı da Hızır (Arapça telaffuzu, yeşillik anlamına gelen ve hanın daha çok fethasıyla, bazen de kesresiyle okunan Hadr)dır. Hızır’ın peygamberliği ve ebedi yaşadığı hakkında çeşitli rivayetler vardır. Bir rivayete göre Hızır, Adem’in kendi oğludur. Bir rivayete göre de oğlu Kabil’in veya el-Yesa’nın oğludur. Bir temele dayanmayan bu rivayetlerin tutarlı yanı yoktur.

Hayat suyundan içmiş

Müfessirlerden kimi “Bunu kendiliğimden yapmadım” sözüne dayanarak Hızır’ın peygamber, kimi de veli olduğunu, kimi de onun peygamberlikle sıddîklik arasında bir makamda bulunduğunu, bir bakımdan veli, bir bakımdan nebi olduğunu söylemişlerdir. Hazin’in ifadesine göre mutasavvıflara ve salih insanlara göre Hızır diridir. Hızır’ın bazı kimselere göründüğüne darda kalanlara yardım ettiğine, güzel, hayır yerlerinde bulunduğuna dair hikâyeler çoktur. Hayat suyundan içtiği için ebedi diriliğe ermiştir. Kendisi, Zul-Karneyn’in veziriymiş. Zul-Karneyn hayat suyunu keşfetmek için adamlarıyla birlikte karanlığa girdiği zaman en önde giden Hızır, suyun kaynağını bulup ondan içmiş ve yıkanmış. Fakat Zul-Karneyn yolu şaşırdığı için geri dönmüş. Hızır’ın hayat suyundan içerek ebedi yaşama erdiği şeklindeki rivayetlerin tutarlı yanı yoktur.

* DEVAM EDECEK