Hadisin önemi ve geçerlilik şartları (1)
.
Necm Suresi’nin 3-4’üncü ayetlerini sözgelimine aykırı yorumlayarak Hz. Peygamber’in şakalarını dahi vahiy sayma eğiliminde olanlar, görüşlerine destek bulmak için onun her sözünün vahiy olduğunu ifade eden hadisler üretmişlerdir. Oysa Necm: 23/3-4’üncü ayetler Peygamber’e gelen vahyin, kendi sözü olmayıp melek tarafından ona öğretildiğini bildirmektedir. Kur’ân, vahiy alması dışında Peygamber’in de bir insan olduğunu birkaç kez vurgulamıştır: Ahkaf: 66/9 ve Kehf: 69/110’uncu ayetler, onun bir insan olduğunu, “De ki: Ben size, Allah’ın hazineleri yanımdadır demiyorum. Gaybı da bilmem. Size ben meleğim de demiyorum. Ben sadece bana vahyolunana uyuyorum” (Enam: 55/50), “Hiç kimse yarın ne kazanacağını bilmez ve hiç kimse hangi yerde öleceğini bilmez” (Lokman: 57/34), Kehf: 69/23-24, Araf: 39/187, Naziat: 81/42-44, Tövbe: 113/113-114 gibi ayetler Allah’ın bildirdikleri dışında gaybı bilmediğini ifade etmektedir.
Peygamberliğinden ayrı olarak zeka bakımından dahi olmasına rağmen o da insandır. Vahiy dışında yanılması mümkündür. Namazda yanılma secdeleri de onun yanıldığını gösterir. Ayrıca bazı davranışlarında yanılmış olduğu da Kur’ân ile sabittir. Tövbe: 113/113-114’üncü ayetler, Peygamber’in ve müminlerin, müşrik olarak ölmüş yakınlarına istiğfar etmekle yanıldıklarını gösterir. Kuşkusuz Hz. Peygamber’in dini nitelikteki sözleri, Kur’ân-ı Kerîm’in tefsiri (açıklaması) sayılır. Ama onun, doğal ihtiyaçları için söylediği ya da yetiştiği ortamdaki kültürün genel kabullerini yansıtan sözlerini bağlayıcı vahiy gibi düşünmek aşırılıktan başka bir şey değildir. Faraza Hz. Peygamber, “Ben hastayım, yemek yiyeceğim, yatağımı serin, yatacağım” demiş olsa, insanlık gereği söylediği bu sözler, vahiy mi kabul edilecektir? Peygamber’in vahyi açıklayan sözleri dinin kaynağıdır ama dinle ilgisi olmayan, tamamen dünyaya ve özel işlere ait sözleri şeri kaynak değildir. Çünkü Peygamber Kur’ân’a uymakla yükümlüdür: “Rabbinden sana vahyolunana uy” (Yunus: 51: 109, Enam: 55/106, Ahzab: 97/2), “Ben sadece Rabbimden bana vahyolunana uyuyorum” (Araf: 39/203; Yunus: 51/15, Enam: 55/50, Ahkaf: 66/9). Elbette Peygamber, uymakla yükümlü bulunduğu yasalara aykırı sözler söylemez ve onlara ters davranışlar sergilemez.
* DEVAM EDECEK