Doğruluk ve içtenlik (2)
.
DÜNDEN DEVAM
Nisa Suresi 29’uncu ayette, insanların mallarını batıl yani doğru olmayan yollarla yememeleri ancak karşılıklı rızayla yapılan ticaretin helal olduğu vurgulanır. Ticaretin meşruluğu dürüstlüğe, karşılıklı rızaya bağlıdır. Aldatma bulunan ve aldatmanın farkına varıldığı zaman taraflardan birinin razı olmayacağı ticaret meşru (yasal) değildir. Hz. Peygamber, çarşıda bir yiyecek yığının yanından geçerken elini kümenin altına daldırmış. Islak olduğunu görünce nedenini sormuş. Satıcı, yağmurdan olduğunu söyleyince Allah’ın Elçisi, “Ne diye yaş kısmı üste koymadın ki herkes görsün? Aldatan kimse bizden değildir” buyurmuştur (Müslim, İman: b. 43, h. 164).
Güvenilir, doğru tacirin kıyamet gününde şehîdlerle beraber bulunacağını (İbn Mace, Ticarat: 1) söyleyen Peygamber, yalanın insanı cehenneme sürükleyeceğini (İbn Mace, Mukaddime: 7), Allah’ın nasip ettiği rızkı güzel, helal yoldan aramayı (İbn Mace, Ticarat: 2), başkasının satışına engel olmamayı (Müslim, Büyü,
b. 4), gereksiz yere ticarete aracı ve komisyoncuların girmemesini emretmiş (Müslim, Nikâh: 51; ibn Mace.Ticarat: 15), vurgunculuğu kesinlikle yasaklamıştır (İbn Mace, Ticarat: 6,16).
Bilgelerin sultanı sayılan Cüneyd-i Bağdadi, “Sadık (halinde doğru olan), günde kırk kez halden hale geçer, ilerler. Riyakâr ise kırk yıl aynı halde kalır” demiştir. Doğruluk tehlikeli anlarda bile yararlıdır. Ebu Amr ez-Zeccac, doğruluğun yararı konusunda yaşadığı şu olayı anlatıyor: “Ölen annemden bana kalan evi 50 dinara satıp hacca gitmek için yola çıktım. Babil’e geldiğim zaman eşkıyanın biri karşıma dikildi. ‘Yanında neyin var?’ dedi. Kendi kendime, ‘Doğru söylemek daha iyidir’ dedim ve 50 dinarım olduğunu söyledim. ‘Ver onu’ dedi. Keseyi ona uzattım. Saydı. Tam 50 dinar olduğunu görünce, ‘Al bunu. Senin doğruluğun beni etkiledi’ dedi. Sonra hayvanından inerek ‘Bin’ dedi. ‘İstemem’ dedim. ‘Mutlaka bineceksin’ diye ısrar etti. Bindim. ‘Ben de ardından geleceğim’ dedi. Ertesi yıl bana katıldı. Ölünceye kadar benden ayrılmadı.” DEVAM EDECEK