‘Biz insana ana babasına iyilik etmeyi tavsiye ettik’

* DÜNDEN DEVAM

Okurlarımı ayetlerle saadet asrına, İslâm’ın ilk dönemlerine götürmek istiyorum: Ankebut Suresi’nin 8’inci ayetinde, “Biz insana ana babasına iyilik etmeyi tavsiye ettik. Eğer onlar seni, (gerçekliği) hakkında hiçbir bilgin olmayan bir şeyi bana ortak koşman için zorlarlarsa (bu hususta) onlara itaat etme. Dönüşünüz banadır. O zaman size yaptıklarınızı haber veririm” buyurulmaktadır. Ayetin, Sad ibn Ebi Vakkas ile annesi hakkında indiği rivayet edilir. Annesi, Sad ibn Ebi Vakkas’ı İslâm’dan döndürmek için açlık grevine girmiş. Bütün ısrarına rağmen üç gün ardı ardına yemek yemeyen annesinin gittikçe erimekte olduğunu gören Sad, “Anne sen bilirsin ki vallahi senin yüz tane canın olsa, hepsi birer birer çıksa ben dinimi bırakmam. Bu, bambaşka bir şeydir. İster ye, ister yeme.” Kadıncağız Sad’ın kararından asla dönmeyeceğini anlayınca açlık grevinden vazgeçmiş (Camiul-beyan: 21/70; el-Camili-Ahkâmil-Kur’ân: 13/328).

Çevrenin gençlere baskısı

Bu ayetler, Sad gibi Müslüman olan bir yandan İsra ve Enam surelerinde ebeveyne iyiliği emreden ayetlere uymanın gereğini yapmaya çalışırken bir yandan da kendilerini İslâm’dan döndürmeye uğraşan ebeveynlerinin ısrar ve baskıları karşısında ne yapacaklarını bilemez duruma gelen gençleri, içinde bulundukları psikolojik sıkıntılardan kurtarmak, onları teselli etmek üzere inmiştir. Benzeri ayetlerin çeşitli surelerde yinelenmesi, Müslüman oldukları için ebeveynlerinden baskı gören gençlerin çokluğunu gösterir. Bu gençlerden bir kısmı anne babalarından gördükleri baskı yüzünden Habeşistan’a göç etmek zorunda kalmışlardı (Siretu İbn Hişam: 1/345-352).

Mekke’de genç Müslümanlar, bir yandan çevrenin baskı ve işkencesine uğrarken bir yandan da kendi ailelerinin, ana babalarının baskı ve şiddetine maruz kalıyorlardı. Ayetlerde sıkıntıların sadece yabancılardan değil, kendi ana babalarından da gelebileceğine işaretle umut verilen genç Müslümanlara, anne babalarının yasal emirlerine itaat etmeleri, fakat dine aykırı emirlerine itaat etmemeleri öğütleniyor. Allah’a isyan olan hususlarda ana-babaya itaat gerekmez. Çünkü Allah’a isyan olan hususlarda yaratıklara itaat edilmez.

* DEVAM EDECEK