EYT sorununun çözülmesi konusunda onlarca fikir ortaya atıldı, daha önceki seçimlerde de çalışmaları yapıldı ve rafa kaldırıldı. EYT’liler de 4447 sayılı kanunun kaldırılması dışındaki hiçbir teklife sıcak bakmıyor, ancak sorunun çözümü noktasında izlenmesi gereken 5 yol haritası çizildi bile.

3600 GÜN İLE KISMİ EMEKLİLİK GETİRİLMESİ

Bu sistemi hemen hemen herkes bilmektedir, 3600 gün ile normal şartlarda ileri yaştan kısmi yaşlılık aylığı bağlanmaktadır. EYT’lilere şimdilik 3600 gün ile kısmi aylık bağlanması, yaşlarını doldurduklarında ise tam aylığa dönüştürülmesi ilk plan olarak masada durmaktadır. Tabi burada bir de kadınlarda 50 yaş, erkeklerde ise 55 yaş şartı mevcut.

Ancak bu sistem uygulanabilir değil gibi görünüyor, çünkü 3600 gün ile aylık bağlanan kişi çalışmaya devam ederse SGDP’li olacak, bu durumda ise ödemiş olduğu primler emeklilikte dikkate alınmayacak. Hal böyle olunca prim günü tamam olmayan kişiler 3600 günle aylık bağlandıktan sonra nasıl prim gününü tamamlayacak belli değil. Ayrıca EYT sistemi yeniden EYT’li olması gibi bir durum söz konusu olacak.

ÇALIŞMA SÜRESİNE GÖRE PRİM BİLDİRME

Bu sistemde ise kadın sigortalılardan 20 yıllık çalışma süresi yani 7200 prim günü, erkeklerde ise 25 yıl çalışma süresi yani 9000 prim günü şartı aranacak, yaşa bakılmadan emekli edilecek.

Bu sistem de emeklilikte yaşa takılanları bu defa prim gününe takılması mağduriyetine yol açacağından uygulanır mı bilinmez. Kaldı ki 6 milyonluk EYT topluluğunun yarısından çoğunun prim gün şartını zaten tamamlamamış olduğu biliniyor.

BAĞLANACAK AYLIKTAN YÜZDELİK KESİNTİ MODELİ

Bu sistem yaş şartını ortadan tamamen kaldırıyor ancak bağlanacak aylıklardan da %5 ile %15 arasında kesinti yapılmasını öngörüyor. Sürekli asgari ücret üzerinden prim bildirmiş bir EYT’liye bağlanacak aylığın 2500 Lira olduğunu varsayarsak ve bu kişinin EYT’ye takıldığı yılı 5 yıl olarak kabul edersek 2500 Liralık bağlanacak aylığından yıllık %5, 5 yılda %25 kesinti yapılacak anlamına geliyor.

TÜİK’in 2021 yılı sonunda yayımlamış olduğu açlık sınırının 4 Bin 13 Lira olduğunu düşündüğümüzde, zaten açlık sınırının yarısına gelen emekli aylıklarının daha da kesilerek bağlanması EYT’lilerin akıl sağlıyla oynamak anlamına gelecektir.

EYT’LİLER İÇİN YENİ TABAN AYLIK BELİRLENECEK

Bu sistemde EYT’liler için yeni bir taban aylık belirlenmesi söz konusu, EYT’li kaç yıl yaşa takıldıysa o yıla göre hesaplanan aylık bağlanacak, yaşını tamamlayana kadar aylık tamam dönecek. Örneklemek gerekirse; Kişi 3 yıl EYT’ye takıldı, tarafına 2500 Lira aylık yerine 1750 TL aylık bağlanacak ve her yıl 250 TL arttırılarak 3 yıl sonra tam aylığa dönüşecek.

YAŞ ŞARTININ TAMAMEN KALDIRILMASI

Bu sistem tüm EYT’lilerin beklediği sistem olup, tamamen 4447 sayılı kanunun geriye yönelik uygulamasının kaldırılması söz konusu. Ancak bu uygulama 22 yıldır emekli olmuş kişileri de ilgilendirdiğinden pek olası durmuyor. Bu uygulama yürürlüğe girdiğinde en az 4 milyon kişinin yargı yoluna gitmesi öngörülüyor. Bu durumda hem yargı tarafında kazanılacak davalar hem de mevcuttaki EYT’lilere bağlanacak aylıkların mali boyutu karşılanabilir olmaktan çıkacaktır. (Bu şahsi görüş değildir) Hükümet yetkilileri ise bu durumun farkında olduğundan bu seçeneği masada tutuyor ancak uygulamada olması beklenilmiyor.

YAZ SONU AÇIKLANACAK!

Son günlerde AK Parti tarafından da yapılan açıklamalara bakıldığında EYT sorununun yaz sonunda çözüme kavuşacağı ve uygulanacak planın açıklanacağı görülüyor. Hükümet kanadı ilk baharda 3600 Ek gösterge sorununu, yazın enflasyon sorununu ve yaz sonu da EYT sorununu çözmeyi planlıyor. Hükümetin takvimi bu yönde olmasına rağmen planlar değişebilir, takvim sarkabilir. Bahar olur, yaz olur fark etmez önemli olan sorunun çözülmesi.

2022 yılında uygulanacak asgari ücrette yaşanan büyük artışın ardından milyonlarca emekli ve memur için enflasyon farkı dışında uygulanacak ek zam Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından duyurulmuştu.

Emekli ve memurlar için ek zammı içeren yasal düzenleme Resmi Gazete ‘de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bununla beraber SSK ve Bağ-Kur emekli maaşları için taban 2.500 TL'ye yükselirken, memur ve memur emeklisinin zam oranı da yüzde 30.95'e çıktı.

Ancak resmi enflasyon artışının bile altında kalan milyonlarca emekli temmuz ayında yeniden bir artışın yapılması için umutla beklerken hiç olmazsa bayram ikramiyelerinde tatmin edici bir artış olur mu diye bekliyor. Cumhurbaşkanımızın katılmış olduğu bir televizyon programında emeklilere verilecek bayram ikramiyelerinin arttırılacağı sinyalini vermesi de beklentileri daha da yükseltti.

1.000 TL bayram ikramiyesi alan emekliler son yapılan zamla 1.100 TL ödeme almışlardı. Biz mevzuat insanlarına müjde vermek çok nasip olmaz ama Ankara kulislerinden gelen haber bu sefer sevindirici.

Milyonlarca emeklimizi bayram arifesinde az da olsa rahatlatan ikramiye ödemelerinde neredeyse %100 zam yapılacağı, her iki bayramda yapılacak ödemenin toplam 4.000 TL olması yönünde görüşülüyor.

Bu bilgiye göre Ramazan Bayramında 2.000 TL, Kurban Bayramında ise 2.000 TL emekli vatandaşlarımıza bayram ikramiyesi ödenecek. Kararın resmileşmesi sonrasında 2022 yılının ilk bayramı olacak olan Ramazan Bayramı öncesinde emekli vatandaşlarımıza herhangi bir başvuru yapmadan emekli maaşı aldıkları banka hesaplarına 2.000 TL emekli ikramiyesi yatırılacak.

Ramazan Bayramı Mayıs başı. Milyonlarca emekli bayram ikramiyesinde yapılacak güncellemeyi bekliyor.

Son söz Cumhurbaşkanında…

Sosyal Güvenlikte yapılan reformların bir meyvesi olan Genel Sağlık Sigortası uygulaması 10. Yaşını doldurdu. Hayatımıza 5510 sayılı Kanunla 01.10.2008 yılında giren kısaltılmış adıyla GSS uygulaması sağlıkta devrimin bir adımı olarak kabul edilmekteydi. Kanunun yürürlük tarihiyle birlikte uygulamaya konulmasa da 01.01.2012 tarihinden bu yana hayatımızda. Kanunen 14, uygulama olarak ise artık 10 yaşında bir Genel Sağlık Sigortası sistemimiz mevcut. Sahi, neydi Genel Sağlık Sigortası?  Yazımızın ilk paragrafında belirttiğimiz üzere 01.10.2008 tarihli 5510 sayılı Kanunla birlikte Sosyal Güvenlikte reform yapılmıştır. Bu kanunla birlikte ülkemizdeki tüm vatandaşlar Genel Sağlık Sigortası kapsamına alınmıştır. Genel Sağlık Sigortası tescillerinde sigortalılar 60-g maddesine göre sınıflandırılmaktadır. Prim ödemekle yükümlü olan kişiler 60-g kapsamında Genel Sağlık Sigortalısı sayılmaktadır. Bu kişiler her ay brüt asgari ücretin %3’ü tutarında prim ödemekle mükellefler. 2022 Yılı için ödenecek GSS primi 150,12 TL’dir.

 YEŞİL KART DÖNEMİ BİTTİ, 60/C1 DÖNEMİ BAŞLADI!

Kanunun yürürlük tarihinden önce yeşil kart adı verilen ücretsiz sağlık karneleri tedavülden kaldırıldı. Bunun yerine yine ilgili kanunda 60/C1 sigortalıları tescil edildi. İlgili madde kapsamında tescili yapılan kişilerin hanedeki kişi başına düşen gelir seviyesine bakılır. Kişi başı gelir brüt asgari ücretin 3’te birinden az ise primleri devlet tarafından ödenir. 2017 Nisan ayı öncesinde Genel Sağlık Sigortası primleri gelir seviyesine göre belirlenmekteydi. Kişi başına düşen gelir arttıkça ödenecek prim tutarı da arttırılmaktaydı. 6824 Sayılı Kanunla birlikte Genel Sağlık Sigortasının kapsamı değiştirildi ve brüt asgari ücretin yüzde 3’ü şeklinde tek tip prim tahakkuk sistemine geçildi.

 GENEL SAĞLIK SİGORTASINDAN KİMLER YARARLANIR, KİMLER YARARLANMAZ?

Genel Sağlık Sigortası kapsamında sağlık hizmeti alabilmek için 60 günden fazla Sosyal Güvenlik Kurumuna borcunuzun bulunmaması şartı var. 4/a ve 4/c kapsamında sigortalı olanlarda bu şart aranmaz. Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kişilerin, sağlık hizmeti sunucusuna başvurduğu tarihten önceki son bir yıl içinde toplam 30 gün genel sağlık sigortası prim ödeme gün sayısının olması gerekir.

Bağkur sigortalıları ve isteğe bağlı prim ödemesinde bulunan kişilerin 60 günden fazla prim borcu var ise sağlık hizmetlerinden faydalandırılmazlar. Ancak 2018 yılından bu yana borçlu kişiler de Cumhurbaşkanı kararıyla sağlık hizmetlerinden faydalandırılmaktadır. 2022 Yılında da yayımlanan kararla 31.12.2022 tarihine kadar borçlu kişilerin sağlık hizmetlerinden faydalanmalarına ilişkin karar Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

Ayrıca ceza infaz kurumları ile tutukevleri bünyesinde bulunan tutuklu ve hükümlüler, oturma izni almış yabancı ülke vatandaşlarından yabancı bir ülke mevzuatı kapsamında sigortalı olmayan kişilerden, Türkiye’de bir yıldan kısa süreyle yerleşik olanlar, Yurtdışı borçlanması yaparak aylık bağlanan kişilerden Türkiye’de ikamet etmeyenler, Banka sandıklarına tabi çalışanlar ve gelir-aylık alanlar ile bunların bakmakla yükümlü oldukları kişiler, TBMM üyeleri, aylık alanlar ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Sayıştay, Genelkurmay Başkanlığı, Kara Kuvvetleri Deniz, Hava Jandarma Genel Komutanlığı Sahil Güvenlik, HSYK aylık alanlar ve bakmakla yükümlü olduğu kişiler de kapsam dışında bırakılmıştır.

 İŞTEN AYRILANLARA NE ZAMAN BORÇ ÇIKARILMAYA BAŞLAR?

Bir işyerine bağlı olarak sigortalı çalışan kişiler bir önceki paragrafta bahsettiğimiz gibi geriye dönük son bir yıl içerisinde 30 gün ödenmiş sigortası mevcutsa 10 gün, adına son bir yıl içerisinde 90 gün prim ödenmiş ise 90 gün daha sağlık hizmetlerinden faydalanabilirler. Dolayısıyla 90 günden fazla hizmeti olanlar için, işten çıkışının yapıldığı tarihten itibaren 100. Günde otomatik olarak Genel Sağlık Sigortası prim borcu tahakkuk etmeye başlar. Bu kişiler ve bakmakla yükümlü olduğu aile bireyleri iş akdi sonlandıktan sonra 99 gün kadar ücretsiz sağlık provizyonu alabilir.

Son zamanların en popüler başlığı haline geldi EYT, öyle ya buradan gelecek mutlu haberi bekleyen milyonlar var. Önceleri mitinglerde ses çıkarmaya çalışan bir grup, sonralarında ise muhalif partilerin vaadi, evet artık gelinen noktada ise hükümetin sözü! Hatırlayacaksınız 2021 sonunda Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı da dahil olmak üzere hükümet kanadından bazı yetkililer EYT sorunun çözüleceğini açıkladı. Sonlarda ise enflasyon, asgari ücret zammıydı, dolardı, kurdu derken arada kaynadı. 2022 Yılına geldiğimizde ise AK Parti Grup Başkanvekili bir televizyon programında EYT sorunun 2022 yılı içerisinde çözüleceğini belirtti. Ancak önceliklerinin 3600 ek gösterge olduğunu sonrasında ise EYT’ye ilişkin çalışmaların bakanlık tarafından açıklanacağını belirtti. Yıllardır bekleyen milyonlar bu defa haklarını alabilecek gibi. Hep birlikte yıl sonuna doğru göreceğiz.

DOĞUM BORÇLANMASINDA MÜJDE BEKLEYEN ANNELER!

Mağduriyetleri kişisel olarak sevmemekteyim, en çok da mağdur edilen kesim annelerimizse. Erkek sigortalılara tanınan askerlik borçlanması şeklinde, annelerimiz de sigortalılıkları öncesi yapmış oldukları doğumları borçlanmak istiyor. Bu borçlanma ayrımcılığı anayasamızın eşitlik ilkesine de aykırı duruyor. Gelelim çalışmaların durumuna, ne yazık ki 2023 yılına kadar borçlanma müjdesi bekleyen annelerimize bir müjde gelmeyecek gibi. Tabi burada yine ipler hükümetin elinde, umarız ki 2023 yılına kadar sürpriz bir şekilde bu imkanlar sağlanır. Şahsen seçimlere kadar birçok sürprizle karşılaşacağımıza inancım tam. Müjdeler yılı gelecek yıl olabilir.

STAJ MAĞDURLARI, MAĞDUR MU KALACAK?

2023 Seçimlerine kadar önümüze birçok müjde paketi gelecek, olmaz dediklerimiz olacak gibi görünüyor. Ancak EYT sorununun çözüleceğini vadeden bir hükümetten ayrıca staj mağdurlarının sorunlarının çözülmesini beklemek hayal kurmak olur. Zaten staj mağdurlarının da büyük bir kısmını EYT’liler oluşturuyor. Açıkçası EYT gelirse, staj gelmez diyebiliriz.

GEÇMİŞTE VERGİ KAYDI OLANLARA TESCİL HAKKI VERİLİR Mİ?

Geçtiğimiz 20 yıl içerisinde ticari faaliyetlerde bulunup Bağkur ödemesini yapmamış kişilere af kapsamında imkanlar tanındı. En son af 10 yıl önce getirildi ve ödemesini yapanlar karlı çıktı. 10 yıldır ticari faaliyeti bulunan ancak Bağkur kaydını yaptırmayan mağdurlar müjde beklemektedir. Bu konuda torba kanunla bile mağdurların hakları iade edilebilir ya da 2011 yılındaki gibi tek sefere mahsus yeniden bir hak verilebilir. Mağdur sayısı düşük olduğundan pek ilgi çekmiyor olsa gerek, tabi bazı muhalefet partilerinin de meclise yasa tekliflerinde bulundukları unutulmamalı. 2023 Yılına kadar gerçekleşmese de önümüzdeki yıllarda burada yeni bir düzenleme yapılacak gibi duruyor.

EYT’DEN SONRA PANDEMİ MAĞDURU ÇIKTI!

Emeklilik konusunda tek sorun EYT olarak görünse de pandemiyle birlikte yeni bir mağduriyet oluşmuş oldu. Ücretsiz izin ve Kısa Çalışma Ödeneği alanların günleri eksik kaldı. 2020 Yılında prim günü açısından 1 yılı kalmış kişilerin 2022 yılında yine 1 yılı kaldığı ortaya çıktı. Çünkü bu durumda olan kişiler ücretsiz izin ve KÇÖ’lü olarak bildirildiklerinden adlarına prim ödemesi yapılmadı. Meclis’e borçlanma hakkı tanınması ya da durumda olan kişilerin primleri işsizlik fonundan karşılanarak ödenmesi yönünde teklifler sunuldu. Hükümet kanadında ise bu yönde bir çalışma bulunmuyor, ancak mağduriyetin elbette farkındalar. 2023 Takvimine kadar bu alanda da hükümet tarafından sürpriz düzenleme yapılabilir, en az mağduriyeti olan çalışma hayatının sorunu diyebiliriz.

İşçi, memur, dul, yetim, emekli, emekli, bu sorulara yanıt arıyor, uzmanasor@gazetevatan.com adresine sorularınızı yollayın yanıtlayalım. İşte gelen sorular ve cevapları

Merhaba, ben 2019 yılında emekli oldum. Ondan öncesinde de kesintisiz 25 yıl çalışmışlığım var, bana GSS borcunuz var diye tebligat geldi? Emekliye GSS borcu çıkıyor mu, yoksa yanlış mı gelmiş?

Merhaba, emekli kişilere Genel Sağlık Sigortası borcu tahakkuk ettirilmemektedir. Emekliliğiniz öncesinde işsiz kaldığınız dönemler yok ise sistemsel bir hatadan ötürü borç çıkarılmış olabilir. Bağlı bulunduğunuz SGK merkezine kimliğinizle giderek sorunu düzeltebilir, borcunuzu sildirebilirsiniz.

Mert Bey selam, benim bir diş polikliniğim mevcut. Ben burada yardımcı diş hekimi asistanı çalıştırmak istiyorum ancak bir türlü bakanlık tarafından izin verilmiyor. Bu konuda ne yapmamız gerekir, biz mi yanlış yapıyoruz?

Merhaba, yabancı çalışma izinlerinde bazı yasaklı meslekler vardır. Gümrük müşaviri, ebe ve diş hekimliği gibi meslekler yasak meslekler kapsamındadır. Diş hekimi asistanı olarak İŞKUR kayıtlarında ayrıca binlerce açık ilan mevcuttur ve bu yüzden ret cevabı verilmektedir. Ya da personeli diş hekimi olarak çalıştırma ihtimaliniz göz önünde bulundurulduğundan ret cevabı verilebilir. Ret cevabı vermesi için bakanlığın onlarca nedeni var açıkçası.

Mert Bey erken emeklilik yasası çıkacak mı? EYT Ne durumdadır bilgi verebilir misiniz?

Merhaba, EYT ile ilgili çalışmalar hükümet kanadında sürdürülmektedir. Net bir proje henüz belli değildir, tüm modellere EYT’lilerin her kesiminden tepki olduğundan hükümette bu işten nasıl sıyrılırız diye düşünüyordur. 2022 Yılı sonlarına doğru sayın Cumhurbaşkanı kanunlaşacak modeli açıklayacak diye biliyoruz, beklemedeyiz.

Benim sigortalılığım öncesi doğumlarım var. Müjde bekleyen annelerle ilgili bir gelişme var mıdır acaba? 2023’e kadar bir adım atılır mı?

Merhaba, sigortalılık öncesi doğumların sayılması ile ilgili ne yazık ki atılmış somut bir adım yok. Hükümet ve muhalif partilerce de konuşuluyor desek yalan söylemiş oluruz. En sessiz mağduriyetin yaşandığı kesimdir müjde bekleyen anneler, belki de bu yüzden bir çalışma yapılmıyordur. 2023 Yılına kadar bu sorunun çözülmesi bek olası görünmüyor maalesef.

Merhaba Mert Bey, ben hem EYT, hem den staj mağduruyum. Ben ücretsiz izin ve KÇÖ mağduruyum, bizlere bir hak tanınır mı? Emekliliğime bir yıl varken pandemi dolayısıyla ücretsiz izne ve KÇÖ’ye ayırdılar, sonrasında da işyeri battı ve işsiz kaldım. 2020 Yılında emekliliğime bir yıl varken 2022 yılında emekliliğime yine bir yıl var. Bu yöndeki mağduriyetler giderilecek midir?

Merhaba, 2020 ve 2021 yılları gerçekten ayrı bir emeklilik mağduriyeti getirdi. Konuyla ilgili hükümet partisinin kesinlikle her vekilinin bilgisi mevcuttur ancak yasa kapsamında bir çalışma şimdilik söz konusu değildir. Meclise bu yönde borçlanma hakkının tanınması ve o dönemki primlerin işsizlik fonundan karşılanması yönünde teklif sunulmuş.  Ancak bu yasa teklifleri hala komisyonda değerlendirilmeyi bekliyor, sigortalılar lehine bir karar çıkacak gibi görünmüyor.

Sayın uzman, ben 1992 yılından itibaren kendi firmamda sigortalıyım. Bize 2008 öncesinde sigortalı olanlar devam edebilir dediler ve biz de kesintisiz devam ettirdik. Emeklilik müracaatında bulundum ve bana tüm hizmetleriniz Bağkur’a aktarılacak siz Bağkurdan emekli olacaksınız. Bağkur’lu olduğunuz için de 9000 prim gününü tamamlayacaksınız dediler. Bu hak mıdır, yasal olarak böyle bir değişiklik yapılabilir mi?

Merhaba, SGK bu konuda birden fazla kez değişikliğe gitmiştir. Önce 2008 sonrası kesintisiz olanlar devam eder diye karar verdiler, sonrasında ise yine değişikliğe giderek hepsini iptal ettiler. Elbette kanunen verilen hak Genelge ile değiştirilemez, konuyla ilgili yargı yoluna giderseniz şartlarınızı yeniden değiştirebilirsiniz. Bir avukattan bu konuda destek alabilirsiniz, sigortalılar lehine verilmiş kararları da incelemenizde fayda var.

Merhaba, ben 7 yıldır bir işletmede çalışıyorum. 3500 lira maaş alıyordum asgari ücretin biraz fazlası, şimdi devlet 4250 lira yaptı diye benim maaşımda 4250 lira oldu. Ben 8 yıllık personel oldum ama geçen sene asgari ücretin 1,5 katı maaş alırken aynı zamanda asgari ücretli oldum. İşveren bana asgari ücret haricinde zam yapmak zorunda mıdır?

Merhaba, çalışma hayatına ilişkin tüm sorunlar ne yazık ki iş kanununda açıkça belirtilmemiştir. İş kanununda sadece işçilere asgari ücretin altında bir ücret ödenemeyeceği belirtilir. Diğer konularda ise yargı kararları incelenir. Sizin konunuzla ilgili bazı yargı kararlarında asgari ücret zammı kişilere zam olarak sunulamaz şeklindedir. Yani uygulamada asgari ücret artışı ve onun üzerine de Yİ-ÜFE, enflasyon oranı ya da iş sözleşmesinde belirtilen tutar kadar artış yapılması kararlaştırılmıştır.

Merhaba, SSK ve Bağ-Kur emeklileri en düşük maaşı alan kesim içerisinde yer alıyor, memur emeklileri ise en yüksek emekli maaşı alanlar arasında bulunuyor. Maaş zamlarında bile işçi ve Bağ-Kur’luya daha az oranda, memur emeklilerine daha fazla oranda zam yapılıyor. Bu adalet mi, bu konuda dava açamaz mıyız?

Merhaba, memur maaşlarına yapılan artışlarda sizin de belirttiğiniz gibi memur emeklilerine daha fazla zam oranı verilmektedir. Ancak bu zam oranı toplu sözleşme gereği belirlenen rakamdır, zamlar açıklanırken onlara ayrı zam oranı açıklanmıyor. Tabi bu durum eşitsizlik ilkesine yine de ters düşmektedir, bir sonuç çıkar mı bilemem ama kesinlikle bu konuda yargıya gidilmesi gerekir.

Merhaba, bir catering firmasının yetkilisiyim. Bir arkadaşımız her ay 2’şer günlük rapor alıyor. Ayda raporlu gün sayısı 6’yı buluyor. 2 Gün cumartesi Pazar tatilini, pazartesi ve salıyı da ekliyor. Ya da Perşembe cumadan alıyor. Bu arkadaşı biz haklı nedenle işten çıkarabilir miyiz?

Merhaba, işçinizin almış olduğu raporların keyfi olduğunu düşünüyorsanız kendisinden savunma isteyin ve ihtar verin, aynı şeyi tekrarlarsa yine ihtar verin, 3. Durumda ise tazminatsız bir şekilde tutanağınızı tutup iş akdini sonlandırın. Ayrıca aldığı raporlarla ilgili de Sağlık Bakanlığından teyit edilmesi için inceleme talebinde bulunun. Keyfi raporlarla ilgili Yargıtay kararları mevcuttur, işe iade davasını bile reddedilmektedir.

 Sayın uzman, işverenim benim ücretimin bir kısmını elden veriyor bir kısmını ise bankaya yatırıyor. Sorduğumda ise maliyetler çok artı, vs. vs. bir dünya bahane sıralıyor. Bu bana haklı nedenle fesih imkanı tanır mı?

Merhaba, elden ücret ödemesi yapmak hem sizden hem de devletten gelir kaçırmaktadır. Bu işçiye haklı nedenle fesih imkanı tanır, konuyla ilgili işyerinize noter kanalı ile ihtar bildiriminde bulunmanız gerekir. Gayriresmi ücret ödemesi dolayısıyla iş akdinizi haklı nedenle tek taraflı feshettiğinizi ve tüm alacaklarınızın 15 gün içerisinde ödenmesi gerektiğini belirtin.

 İşçi, memur, dul, yetim, emekli, emekli, bu sorulara yanıt arıyor, uzmanasor@gazetevatan.com adresine sorularınızı yollayın yanıtlayalım. İşte o sorular ve yanıtları…

 Merhaba, ben 15.02.1972 doğumluyum. Sigortalılık başlangıcım 01.05.1993, prim günüm 7500 ne zaman emekli olabilirim?

Sigortalılık başlangıç tarihinize istinaden emeklilik yaşınız 54, tamamlamanız gereken prim gün şartı ise 5675’tir. Prim gün şartını yerine getirmişsiniz ve yaşınızı beklemektesiniz. Askerlik hizmetinizi yerine getirdiyseniz 160 gün borçlanma yaparak emeklilik yaşınızı 53’e indirebilirsiniz.

Merhaba, ben çalışmıyorum ancak gelirlerim var. Sigorta prim günüm tamamlandığından isteğe bağlı falan ödemiyorum. GSS’ye kayıt yaptırdım ancak eşim ve çocuklarım da bu haktan faydalanacak mı yoksa onları da mı GSS’li yapacağım?

Merhaba, siz Genel Sağlık Sigortalısı olduğunuzda eşiniz ve bakmakla yükümlü olduğunuz çocuklarınız bundan faydalanır. Ayrıca bir GSS tescili yapılmasına ihtiyaç yoktur.

Selamlar, benim prim günümü doldurmama 980 gün var. Yaşımı doldurmama ise 5 yıl var, çalışmayı düşünmüyorum. Sigortalılığımdan sonra da iki doğumum var ancak doğumlarımda da hep çalıştım. Sadece ilk doğumumdan sonra bir yıl boşluğum var. Yine de doğum borçlanması yapabilir miyim yoksa isteğe bağlı mı ödeyeyim?

Doğum borçlanması ile isteğe bağlı sigorta primi ödemesi ücret bakımından aynıdır. Doğumdan sonraki 2 yılda çalışma varsa borçlanma yapamazsınız ancak boşta geçen bir yılınızı borçlanabilirsiniz. Doğum borçlanmasının avantajı 4/a’ya sayılması olacaktır. Kalan 620 günlük eksik priminizi de isteğe bağlı olarak ödeyebilirsiniz. İsteğe bağlı prim tutarı 2022 yılı için en düşük 1.601,28 TL’dir.

 Merhaba, 2021 yılının Aralık ayında yurtdışı borçlanması için posta ile müracaatta bulundum. Yurda giriş çıkış belgemi de ekledim ancak ikamet belgesi de isteniyormuş, eksik evrak bilgilendirmesi yerine ret yazısı geldi. Şimdi ben 2022 yılının asgari ücretine göre mi borçlanacağım?

Merhaba, Sosyal Güvenlik Kurumu 2021/2 sayılı Yurtdışı Borçlanma İşlemleri Genelgesinde yapmış olduğu değişiklikle eksik evrakla yurtdışı borçlanmalarını kaldırmıştır. Artık eksik evrakla yapılan başvurularda kişilere belgelerini tamamlaması yönünde tebligat yerine tarafınıza gönderilen ret tebligatlarını göndermektedir.

Merhaba, sadece merak ettiğimden soruyorum Cumhurbaşkanına ne kadar emekli maaşı bağlanıyor acaba?

Merhaba, ülkemizde görev yapmakta olan Cumhurbaşkanlarına başkanlıklarından sonra talepte bulunmaları halinde mevcutta ödenmekte olan Cumhurbaşkanı maaşının %40’ı oranında aylık bağlanmaktadır. Bu tutar 2022 yılında 40.300,00 TL’ye tekabül etmektedir.

Merhaba, benim erken yaşlanma rahatsızlığım var. Emeklilik yaşım 56, erken yaşlanmadan dolayı emekli olabilir miyim?

Merhaba, erken yaşlanma durumunuz sağlık kurulları tarafından tespit edildiyse ve bu anlamda heyet raporu düzenlendiyse ve oran %40 üzerinde ise, sigorta giriş tarihinize göre belirlenecek prim gün sayısı ve sigortalılık süresi şartlarını yerine getirmeniz halinde emekli olabilirsiniz. (2018/38 Sayılı Genelge)

Mert bey, ben bir fabrikada çalışıyorum. Biz hep mesaiye kalıyoruz ama mesai ücretlerimiz saatlik ücretimiz oranında ödeniyor. Bu yasal mıdır?

Merhaba, 225 saatlik aylık çalışma süresinin dışında kalan mesailer %50 arttırılarak ödenmektedir. Brüt ücretinizi 225’e bölerek saatlik ücretinizi bulabilirsiniz, bunu 1,50 ile çarptığınızda ise fazla mesai saatlik ücretinizi bulursunuz. Bu tutarlardan yasal kesintiler yapılarak tarafınıza ödenir. Mesaileriniz bu hesaplama doğrultusunda ödenmiyorsa alo 170 hattını arayarak işyerinize denetim talep edebilirsiniz.

Sayın uzman, çalıştığım işyeri aile yardımı falan yapmıyor ama bordroma baktığımda her ay aile yardımı yapıldığı yazıyor? Bu yasal mıdır?

Merhaba, kesintilerden istisna bazı ödeme kalemleri mevcuttur. Aile yardımı, çocuk yardımı ve yemek ücreti gibi. Şirketler daha az vergi ve prim ödemesi yapmak için böyle bordro oyunlarına başvurabiliyorlar. Bu durumu öncelikle firmanıza, düzeltme olmuyorsa Alo 170 hattına bildirebilirsiniz.

Merhaba, 15.10.2000 tarihinde sigortalı oldum. 6840 gün prim ödemem var, kendi isteğimle ayrılarak tazminatımı alabilir miyim?

Merhaba, SGK’dan kıdem tazminatı yazısı alabilmeniz için yaş dışında diğer emeklilik koşullarını yerine getirmeniz gerekmektedir. 08.09.1999 tarihinden önce sigortalı olanlar için 15 yıl 3600 prim günü şartı mevcuttur. Bu tarihten sonra sigortalı olanlar içinse yani sizin durumunuzda olanlar için ya 4500 prim günü ve 25 yıllık sigortalılık süresi ya da 7000 prim gününü tamamlamak gerekir. Sizin en yakın 7000 prim günü gibi duruyor, bu prim gününü tamamladıktan sonra kıdem yazısı alabilir ve işyerinizden tazminatınızı alarak ayrılabilirsiniz.

Merhaba, ben 16 yaşında sigortalı oldum. Emeklilik hesabımı 16 yaşındaki girişime göre mi yapacağım yoksa 18 yaşına göre mi yapacağım?

Merhaba, emeklilik yaş ve prim günü şartı hesabında kişilerin ilk sigortalılık başlangıç tarihleri dikkate alınmaktadır. Burada 18 yaş şartı mevcut değildir, sadece sigortalılık süresi hesabınız 18 yaşından itibaren başlamaktadır.

2022 Yılında uygulanacak olan asgari ücretin açıklanmasıyla birlikte gözler diğer rakamlara çevrildi. GSS prim tutarından, borçlanma rakamlarına ilişkin tüm rakamalar yeniden güncellendi. İşte bu yıl içerisinde bizleri bekleyen rakamsal veriler.

1/1/2022 İLA 31/12/2022 TARİHLERİ ARASINDA SİGORTA PRİMİNE ESAS RAKAMLAR

Günlük kazanç alt sınırı : 166,80 TL
Aylık kazanç alt sınırı : 5.004,00 TL
Günlük kazanç üst sınırı : 1.251,00 TL Aylık kazanç üst sınırı : 37.530,00 TL olarak açıklanmıştır.

Çırak ve stajyerler için uygulanan ücret tarifesi asgari ücretin %50’si üzerinden hesaplanmaktadır.

Günlük kazanç tutarı : 83,40 TL Aylık kazanç tutarı : 2.502,00 TL

YENİ YILDA UYGULANACAK OLAN SİGORTA PRİMİ MUAFİYETLERİ

Yemek parası: 1/1/2022 ila 31/12/2022 tarihleri arasında; 166,80 TL x % 6 =10,01 TL (*) (Günlük) Çocuk zammı: 1/1/2022 ila 31/12/2022 tarihleri arasında; 5.004,00 x % 2 = 100,08 TL (Aylık)
Aile zammı (yardımı): 1/1/2022 ila 31/12/2022 tarihleri arasında; 5.004,00 x %10 =500,40 (Aylık) tutarındaki kazançları, prime esas kazanca dahil edilmeyecektir.

EV HİZMETLİLERİ PRİM ORANLARI

1/1/2022 ila 31/12/2022 tarihleri arasında günlük kazanç alt sınırına göre ödeyecekleri tutar
Ayda 10 gün sigortalı çalıştıran için 166,80 x 10 x % 37,5 = 625,50 TL
Ayda 30 gün sigortalı çalıştıran için 166,80 x 30 x % 37,5 = 1.876,50 TL

1/1/2022 ila 31/12/2022 tarihleri arasında günlük kazanç üst sınırına göre ödeyecekleri tutar
Ayda 10 gün sigortalı çalıştıran için 1.251,00 x 10 x % 37,5 =4.691,25 TL
Ayda 30 gün sigortalı çalıştıran için 1.251,00 x 30 x % 37,5 =14.073,75 TL

1/1/2022 ila 31/12/2022 tarihleri arasında günlük kazanç alt sınırına göre ödeyecekleri tutar (SGDP)
Ayda 10 gün sigortalı çalıştıran için 166,80 x 10 x % 32 = 533,76 TL
Ayda 30 gün sigortalı çalıştıran için 166,80 x 30 x % 32 = 1.601,28 TL

Ayda 1 gün sigortalı çalıştıranlar için 166,80 x % 2 =3,34 TL
Ayda 9 gün sigortalı çalıştıranlar için 3,34 x 9 =30,06 TL

TAKSİ, DOLMUŞ VE BENZERİ ŞEHİR İÇİ TOPLU ULAŞIM ARAÇLARINDA ÇALIŞANLARIN SİGORTA PRİMLERİ

1/1/2022-31/12/2022 tarihleri arasında işsizlik sigortası primi ödemek istemeyenler;
Günlük kazanç alt sınırına göre : 166,80 TL x 29 x % 32,5 = 1.572,09 TL,
Günlük kazanç üst sınırına göre :1.251,00 TL x 29 x % 32,5 = 11.790,68 TL

1/1/2022-31/12/2022 tarihleri arasında işsizlik sigortası primi dahil ödemek isteyenler;
Günlük kazanç alt sınırına göre : 166,80 TL x 29 x % 35,5 = 1.717,21 TL
Günlük kazanç üst sınırına göre : 1.251,00 TL x 29 x % 35,5 = 12.879,05 TL (*) ödeyeceklerdir

İSTEĞE BAĞLI SİGORTA PRİM TUTARI

1/1/2022 ila 31/12/2022 tarihleri arasında ödenebilecek isteğe bağlı sigorta primi aylık alt sınırı, 166,80TL x 30 x % 32 =1.601,28 TL

1/1/2022 ila 31/12/2022 tarihleri arasında ödenebilecek isteğe bağlı sigorta primi aylık üst sınırı, 1.251,00TL x 30 x % 32 =12.009,60 TL

Genel Sağlık Sigortası Prim Tutarı 2022 yılı için aylık 150,12 TL olarak belirlenmiştir. Yabancı uyruklu öğrenciler için belirlenen GSS prim oranı 200,16 TL’dir.

ASKERLİK VE DOĞUM BORÇLANMASI TUTARLARI

Alt sınırı : 166,80 TL x % 32=53.38 TL
Üst sınırı :1.251,00 TL x % 32 =400,32 TL

Yurtdışı Prim Borçlanma Tutarı;
Alt sınırı :166,80 TL x % 45 = 75,06 TL
Üst sınırı :1.251,00TL x % 45 =562,95 TL

EMZİRME, CENAZE VE DOĞUM YARDIMI ÖDEMELERİ

2021 Yılında 232,00 TL olarak uygulanan Emzirme Ödeneği 2022 yılında 316,00 TL’ye çıkarılmıştır.
2021 Yılında 918,00 TL olarak uygulanan Cenaze Ödeneği ise 2022 yılında 1.250,00 TL’ye çıkarılmıştır.
Doğum yardımı ödemelerinde ise bir güncelleme yapılmamış olup, ilk çocuk için 300, ikinci çocuk için 400, 3. Ve sonraki doğumlar için 600 TL şeklinde yardımlar devam etmektedir.

 2022 YILI İŞSİZLİK MAAŞI TUTARLARI

İşsizlik ödenekleri son 4 aylık brüt maaşın %40’ına göre ödenmektedir. Bu rakamdan binde 759 oranında da damga vergisi kesintisi yapılmaktadır.
2022 Yılında uygulanacak olan en düşük işsizlik maaşı: 1.986,41 TL
2022 Yılında uygulanacak olan en yüksek işsizlik maaşı: 3.972,82 TL