SBS, 3. yılında dibe vurdu

SBS, uygulanmaya başladığı yıldan itibaren bir türlü benimsenemedi, ne amaca hizmet ettiği anlaşılamadı. Bu yıl, tartışılan sadece sistem olmadı, sınavın uygulanışı da tartışıldı. Doğruyla yanlış, haklıyla haksız birbirine karıştı

İlk kez 2008 yılında 6. ve 7. sınıf düzeyinde uygulanmaya başlayan SBS, bu yıl üçüncü kez uygulandı. 6., 7. ve 8. sınıf düzeyindeki öğrenciler için sınav maratonu tamamlarken şu an 5. sınıfta olan öğrenciler de heyecan içinde sınavın kaldırılıp kaldırılmayacağı ile ilgili tartışmaların sonuçlanmasını bekliyor. Olumlu olumsuz pek çok eleştiriye hedef olan SBS, aynı zamanda 1980’li yıllardan beri pek çok farklı şekilde uygulanan lise giriş sınavları arasında en çok tartışılan sınav sistemi oldu. Velilerin, öğrencilerin ve uzmanların bir bölümü böyle önemli bir sınavın sadece bir günlük performansa bağlı olarak değerlendirilmesinin sakıncalı olduğunu ve 3 yıllık sürece yayılan SBS’nin daha adil olacağını, sadece 8. sınıfta 6, 7 ve 8. sınıf müfredatından sınava hazırlanmanın daha yorucu olduğunu, her yılın sonunda sadece o yılın kazanımlarının ölçüldüğü bir sınava hazırlanmanın daha verimli olduğunu savundu.

Karşıt görüşte olanlar ise ergenliğin en çalkantılı dönemlerinin yaşandığı bu yaşlarda üç yıla yayılan sınav sürecinin kişisel gelişime sekte vurduğunu, bu dönemin özelliği olarak ortaya çıkan aile içi çatışmalarının sınav baskısı nedeniyle daha da yoğunlaştığını, eğitimin sınav odaklı olmasının öğrencilerin okuma ve araştırma odaklı bir biçimde yetişmesini engellediğini, üç sınavın sınav kaygısını azaltmak yerine kaygıyı üçe katladığını, özgüven sorunlarının yaşanmasına sebep olduğunu, 6. ya da 7. sınıfta düşük bir puan alan öğrencinin umutsuzluğa kapılabileceğini ve çalışma temposunu düşürebileceğini, rekabet duygusunu erken yaşlara taşıdığını ve bu durumun arkadaşlık ilişkilerine olumsuz yansıdığını savundu.


Olumsuz bir durum

2008 yılından bu yana uygulanan SBS, daha 3’üncü yılında dibe vurdu. İlk uygulandığı yıldan itibaren benimsenemedi ve “ne amaca hizmet ettiği” bir türlü anlaşılamadı. 2008 yılında 6. sınıfta olan öğrenciler bu yıl 8. sınıf olarak sınava girdiler. Dolayısıyla sistemin ilk mezunları sınava girmiş oldu. Bu yıl, tartışılan sadece sistem olmadı, sınavın uygulanışı da tartışıldı. Doğruyla yanlış, haklıyla haksız birbirine karıştı. İngilizce, Fransızca, Almanca ve İtalyanca soruları, bundan önceki yıllarda aynı doğru cevap seçeneği taşırken bu yıl ilk kez farklı seçenekler doğru cevap oldu. Yani iki yabancı dil okutulan ilköğretim okullarında Almanca’da bir soruyu doğru yanıtlayamayan bir öğrenci, İngilizce’deki aynı numaralı soruyu yanıtlıyorken, bu yıl cevap seçeneği değiştirildiği için bu yolu seçen öğrenciler bilmeden (farkına varmadan) yanlış yapmış oldular. Bu durum, geçmiş yıllarda bütün dillerde doğru yanıt aynı seçenek olduğundan sorun yaratmazken bu yıl seçeneklerin farklılaştırılması iki yabancı dil eğitimi alan öğrenciler için olumsuzluk oluşturdu.

MEB, 2010-SBS kılavuzunun 11. sayfasında bu durumu açıklamış ve öğrenci velilerinin bir dilekçe ile sınavda hangi dil sorularını yanıtlayacaklarını belirtmelerini istemişti. SBS 8. sınıf testinde okuldaki zorunlu yabancı dil dersi dışında başka bir testi çözen öğrenciler dilekçe ile MEB’e başvurduklarında çözdükleri teste göre değerlendirilecekler ancak karışık çözen yani 5 İngilizce, 3 Almanca vb. çözen öğrenciler okuldaki zorunlu yabancı dil cevap anahtarına göre değerlendirilecekleri için puan kaybı yaşayacaklar. Önceki yıllarda yapılan uygulama zaten yanlış yani 4 testin yanıt anahtarı aynı olur mu? Bu, baştan yanlış, değişikliğin dikkat çekici bir şekilde duyurulmaması da ilginç! Milli Eğitim Bakanlığı’nın öğrencileri ve gözetmenleri bu konuda bilgilendirmeden yeni bir uygulamaya gitmesi, rehberlik alanındaki eksikliği gözler önüne serdi.


Hatalar zinciri sürüyor

Sınavda yabancı dil bölümünde yaşanan bir diğer sorun ise İngilizce, Almanca, Fransızca ve İtalyanca sorularının zorluk derecelerinin birbirlerinden farklı oluşuydu. Bakanlığın dil soruları hazırlanırken sorular arasındaki standartları göz önünde tutması, doğabilecek haksızlıkların önüne geçecekti ancak dört testin standartının aynı düzeyde olmadığı da aşikâr. Öğrencilere kitapçıklar, sınav bitiminde verildi. Ancak sınavın bitiminden bir saat sonra verileceği açıklanmasına rağmen birçok okulda bu süreye uyulmadı ve kitapçıklar daha erken verildi. Bu durum, kopya riskini doğurdu, ister istemez böyle yorumlanmasına neden oldu. Sistemin tartışıldığı, sorgulandığı, hatta anketinin yapıldığı bir dönemde SBS’nin uygulanması, öğrencilerin motivasyonunu olumsuz yönde etkiledi. 6. ve 7. sınıftaki öğrenci ve velilerin bir kısmının sistem değişecek düşüncesi ile sınavları önemsememesi durumu dahi söz konusu oldu.

Önümüzdeki yıldan itibaren SBS’nin değiştirilmesi ve 6. 7. sınıflarda sınavın etkisinin azaltılması veya sınavın başarı odaklı hale getirilmesi önemlidir. Yıl Sonu Başarı Puanı (YBP) etkisinin eksi yönde olması, öğrenci ve veliler açısından olumsuz algılanıyor. 8. sınıf sınavının genelde kolay olduğunu söyleyebiliriz ancak bu durum, öğrencilerin sıralamada zorlanmasına neden olacak. Üst gruptaki öğrencilerin sıralaması zorlaşacak. Yine yüzlerce birinci çıkacak, sınav haricindeki etkenler (yaşı küçük olanların avantajlı olması) belirleyici rol oynayacak. Bu yıl tercih yapacak öğrencilerde, büyük olasılıkla 7. sınıfta aldıkları puanlar sonucu belirleyen unsur olacak. Çünkü 6. sınıfta 900 dolayında birinci vardı, bu yılki sınav da kolaydı, geriye kaldı bir tek 7. sınıf sonuçları. Tercihleri yaparken 7. sınıf verilerini iyi yorumlamak gerekir.


2009 SBS KONTENJANLARI

OKUL TÜRÜ KONTENJAN
Fen Liseleri ve Sos. Bil. Liseleri 8.328
Anadolu Liseleri 122.860
Anadolu Teknik-Meslek (Erkek) 36.966
Anadolu Teknik-Meslek (Kız) 27.488
Anadolu Ticaret 37.738
Anadolu Öğretmen 19.470
Anadolu İmam-Hatip 19.170
Anadolu Sağlık 16.032
Özel Fen-And. Mes.-Sos. Bili. 11.535
Toplam 299.587


2009 SBS VERİLERİ

6. SINIF 7. SINIF 8. SINIF
Sınava Başvuran Aday Sayısı 1.037.000 1.053.000 1.080.000
Sınava Giren Aday Sayısı 1.037.000 1.053.000 1.080.000
Tüm Soruları Doğru Cev. Aday Sayısı 8 17 67
Bir Önceki Yıl Tüm Soruları Doğru Cev. Aday S. 829 61
Sınıf Puanı 500 Olan Aday Sayısı 4 9 45


ALINAN PUANLARA GÖRE GİRİLECEK OKULLAR

OKULDAKİ ENB YBP: 100 / ALİ’NİN YBP: 95
ALİ’NİN SBS PUANLARI SBS PUANI SP OYP %
6. SINIF 456,622 461,458 115,364
7. SINIF 449,730 456,380 159,733
8. SINIF 461,921 465,363 186,145

OYP
461,243


OKULDAKİ ENB YBP:100 / SEMA’NIN YBP: 80

SEMA’NİN SBS PUANLARI SBS PUANI SP OYP %
6. SINIF 399,715 399,790 99,947
7. SINIF 400,261 400,192 140,067
8. SINIF 400,552 400,436 160,174

OYP
400,189


ALİ’NİN 461,243 OYP PUANI İLE
YERLEŞEBİLECEĞİ ANADOLU LİSELERİ
İSTANBUL Samiha Ayverdi Anadolu Lisesi (*)
İSTANBUL Kadir Has Anadolu Lisesi (*)
ANKARA Çankaya Anadolu Lisesi
İSTANBUL Hasan Polatkan Anadolu Lisesi
İZMİR Atatürk Lisesi (Fransızca)
İSTANBUL Çağrıbey Anadolu Lisesi
İSTANBUL Bayrampaşa Anadolu Lisesi
SEMA’NIN 400,189 OYP PUANI İLE
YERLEŞEBİLECEĞİ ANADOLU LİSELERİ
İSTANBUL Ağva Anadolu Lisesi (*)
AFYONKARAHİSAR Afyon Lisesi (*)
BURSA İznik Anadolu Lisesi
SAKARYA Ali Dilmen Anadolu Lisesi
ANKARA Kızılcahamam Anadolu Lisesi
İZMİR Şehit Erkan Özcan Anadolu Lisesi
İZMİR Konak Hürriyet Anadolu Lisesi

(*) Yerleşme olasılığı 2. yerleştirmede gerçekleşebilir.