Tarih 30 Ocak 2018 Salı...
Yer, İstanbul Çiftehavuzlar’daki Büyük Kulüp. Fransızca adıyla Cercle D’Orient.
Kuruluş yılı 1882 olan Büyük Kulüp, ‘Türkiye Fransa ilişkileri’ konulu bir konferansa ev sahipliği yapıyor o akşam.
Uluslar arası İlişkiler ve Kardeş Kulüpler Komitesi’nin düzenlediği konferansın konusu, “Fransa Türkiye AB ilişkilerinde 2018’de bizi bekleyenler”.
Konuşmacı da Fransa’nın Ankara Büyükelçisi Charles Fries.
***
Saat 19.30’daki kokteylin ardından 20.30’da Balo Salonu’nda başlayan konferansa Büyük Kulübün seçkin üyeleri, Türkiye adına Avrupa’nın önemli başkentlerinde görev yapmış emekli büyükelçiler, İstanbul’da görev yapan yabancı misyon temsilcileri davetli.
Moderatörlüğünü Lüksemburg eski Büyükelçisi Celalettin Kart’ın yaptığı konferanın dinleyicileri arasında Brüksel eski Büyükelçisi Fuat Tanlay, Paris eski Büyükelçisi Tahsin Burcuoğlu, Rabat eski Büyükelçisi Uğur Arıner, Addis Ababa eski Büyükelçisi Murat Bilhan, Atina / Pire eski Başkonsolosu Beyza Üntuna gibi eski diplomatlar da bulunuyor.
Fransa’nın Ankara Büyükelçisi Charles Fries konuşmasına Fransa Türkiye ilişkilerinin tarihi perspektifini anlatarak ve iki ülke dostluğunun çok eskilere dayandığını söyleyerek başlıyor.
Güncel duruma geldiğinde ise konuşması Türkiye eleştirilerine dönüşüyor.
“İnsan hakları, fikir hürriyeti gibi başlıklarda Türkiye’nin karnesi kötü” diyor örneğin.
Osman Kavala’nın adını veriyor Fransız Büyükelçi. Kavala’nın tutuklanmasını eleştiriyor.
Keza Büyükada tutuklamalarını.
Tutuklu gazeteciler konusuna temas ediyor.
Bu örneklerin ardından, “Bütün bunlar batı dünyasının davranış şekilleri değildir” diyor Charles Fries.
“Böyle devam ederse, Türkiye’nin batı dünyasının parçası olamaz. Kriterlerini yerine getirmezse, Türkiye Avrupa Birliği içinde yer alamaz” diye de ekliyor.
Fransız Büyükelçi, devam eden Zeytin Dalı Harekâtıyla ilgili olarak da “Terörle mücadeleyle sınırlı kalmalı, bir işgal operasyonuna dönüşmemeli” diyen ülkesinin Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un çizgisinde değerlendirmelerde bulunup “Bir an önce sonuçlandırılmasını temenni ediyoruz” diye konuşuyor.
Tanlay salonu terk ediyor
Charles Fries’in, bir saat civarında süren konuşmasında içeriğin yanı sıra üslubu da salonda bulunan Türk meslektaşlarını rahatsız ediyor.
Konuşma bitip, konferansın soru cevap kısmına geçildiğinde ilk sözü Emekli Büyükelçi Fuat Tanlay alıyor.
Sözlerine Fransızca başlayıp Türkçe devam eden Tanlay, diplomasinin nazik üslubu içinde ama sert bir tepki gösteriyor Fries’e.
Tanlay (bana aktarıldığı kadarıyla) şunları söylüyor:
“Sayın Büyükelçi, Kapitülasyonlar Lozan ile birlikte 1923’te bitti. Onlar ekonomik ağırlıklıydı, sizin konuşmanız, kriter ve kıstaslarıyla bana kapitülasyonları hatırlattı. Burada, adeta bir sömürge valisi zihniyetiyle konuşmanızı ben kabul edemem, buna müsaade edemem. Burada keşke Türkiye Fransa ilişkilerini iyi niyetle anlatma çerçevesinin dışına çıkmasaydınız. Böyle olmadığı için, tavrınız ve üslubunuzu kabul etmiyor, salonu terk ediyorum.”
***
Tanlay tepkisini bu sözlerle dile getirip salondan çıktıktan sonra bir diğer emekli diplomat Uğur Arıner, Fransız Büyükelçi’ye, “Ülkenizde, soykırımın inkarı kanunu hala yürürlükte mi” diye soruyor.
Yine bana anlatılanlara göre Fries bu soruya zorlanarak da olsa “Evet” yanıtını veriyor.
Toplantı, işte bu atmosferde son buluyor.
Ve ilginç bir not...
Oturumun moderatörü Emekli Büyükelçi Celalettin Kart konferansı kapatırken, “Buradaki konuşması Sayın Büyükelçinin kişisel görüşleridir” şeklinde bir ifade kullanmak ihtiyacını hissediyor.
