Referandumdan yüzde 51.4 Evet oyuyla geçen Anayasa değişikliği Türkiye’de siyasi yönetim sistemi, yargı ve birçok konuda “18 maddelik değişiklikler” getiriyor.
Referandum öncesinde “Bu 18 maddeden 3’ünün hemen yürürlüğe gireceği, diğer düzenlemeler için 2019’daki ‘genel seçim’ ile ‘cumhurbaşkanı seçimi’nin bekleneceği” söylenmişti.
Sonrasında da bu 3 maddenin; Cumhurbaşkanı Seçimi Kanunu’nda cumhurbaşkanına “partiye üyelik hakkı verilmesi”, Hakim ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun (HSYK) 30 gün içinde değiştirilmesi ve Askeri Yargı’nın kaldırılması maddelerinin hemen uygulanacağı belirtildi.
3 madde meselesi
Öncelikle hatırlatmak lazım ki zaten bu 3 madde yapılan Anayasa değişikliğini büyük ölçüde uygulamaya koymaya yeterlidir.
Bugün için ve bundan sonraki seçimde de Meclis çoğunluğu tek partiye ait çıkarsa...
Ülkedeki bütün hakim ve savcıların mesleğe kabulü, ataması, yer değiştirmesi ve her şeyine karar veren…
HSYK’nın değiştirilmesi ve 6 üyenin cumhurbaşkanı tarafından seçilmesi, başkanlığını (12 Eylül darbe döneminden kalmakla birlikte değiştirilmediği için) Adalet Bakanı’nın yapması, Bakanlık müsteşarının tabii üye olması, geriye kalan üyelerin de Meclis çoğunluğu tarafından seçilmesiyle yargı siyasi güce bağımlı hale gelecek.
Bundan sonraki seçime kadar “partili Cumhurbaşkanı” olacağı için Meclis çoğunluğu yani “yasama” Cumhurbaşkanı’nın etkisinde olacak.
Cumhurbaşkanı aynı zamanda tek başına “yürütme görevi yapacağı” için hükümet olarak da tek başına karar alacak, bakanlar “sekreteri” konumunda olacaklar.
Askeri yargının kaldırılmasıyla Anayasa Mahkemesi (AYM)üye sayısı da 15’ten 13’e düşecek. AYM üyeleri aslında “süreleri dolana kadar” üye kalıyorlar ancak…
Acaba bu madde de “kanun değiştirilerek veya KHK ile” değişime uğrayamaz mı, bunu henüz bilmiyoruz.
Bir çare var!
Referandum öncesinde de aylarca tartışıldığı gibi; cumhurbaşkanı yetkilerini fazlasıyla arttıran Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nde, yalnızca yukarda anlatılan maddeler nedeniyle bile “cumhurbaşkanlarının denetimi” oldukça zor.
Bununla birlikte, eğer bu sistem uygulanmaya başlanırsa en azından “2019 yılından sonra” yasama denetimi sağlayacak “çok etkili bir çare” bulunabilir.
Referandum öncesinden bu yana “Seçim Kanunu ile Siyasi Partiler Kanunu değişecek” deniyor.
Milletvekili seçimleri için 2019’dan başlayarak “dar bölge” veya “daraltılmış bölge” sistemi getirilirse…
Milletvekili adaylarının tespiti mutlaka “ön seçim” yoluyla yapılırsa…
Meclis “genel başkanların” değil, “milletin seçtiği” milletvekillerinden oluşur, özgürleşir, denetim yapabilecek hale gelir.
Ana Muhalefet Partisi Genel Başkanı Kılıçdaroğlu da yeni sistemde “denetim” konusunu hep gündeme getirdiğine göre bugünden itibaren “dar bölge veya daraltılmış bölge” sisteminin, “ön seçim” yapılmasının takipçisi olmasını bekliyoruz!
