Uzmanlar uzun süredir arayıştaydı. Hayvansız et üretmek için çabalar sonuç verdi. Laboratuvarda yapılan etler yıl sonuna kadar raflarda.
Küresel ısınma hayatımızdaki her alanı etkiliyor. Malum olay ABD Başkanı Trump’ın zannettiği gibi sadece havaların ısınmasından ibaret değil. Tüm dünya da alışkanlıklarımız da değişiyor. Aşırı et tüketimi son yıllarda küresel ısınmanın en önemli nedenlerinden biri olarak gösteriliyor. Hatta çiftlik hayvanları enerji tüketiminden sonra iklim değişikliğinin 2. sebebi. Arabalar ise 3. sırada.
Bir inek bir arabadan daha zararlı
Birleşmiş Milletler’in bu konuda çok sayıda araştırması var. Buna göre çiftlik hayvanları küresel ısınmanın ana nedeni olan zararlı gaz salınımının yüzde 11’inden mesul. Çünkü inek gibi hayvanlar midelerinde sindirim için sürekli metan gazı üretiyor. Bu da dışkılarıyla, geğirme ya da gaz çıkarmalarıyla doğaya karışıyor. Metan küresel ısınma için karbondioksitten çok daha tehlikeli bir gaz. Kıyaslaması tuhaf ama bir ineğin yıllık gaz salınımı 4.5 arabanın verdiği zarara denk. Bir başka deyişle bu metan gazının etkisi bir aracın 70 bin kilometre yol kat ederek yaydığı gazla aynı derecede. Üstelik dünyada 1.5 milyar inek olduğu tahmin ediliyor. Hesaplamayı siz yapın… İnanılmaz ama gerçek. Hollanda’da çekilen Meat The Truth (Et Gerçeği) belgeseli tüm rakamları gözler önüne seriyor. Bu araştırmaya göre haftada 3 gün et yenmemesi, bir anda 3 milyon arabanın trafikten çekilmesiyle aynı etkiye sahip. Etin çevreye tek zararı bu da değil. Uzmanlar 1 kilogram kırmızı et üretebilmek için 100 bin litre su harcandığını söylüyor. Bu bir kişinin 2 yıl boyunca duş alırken harcadığı suya denk gelen bir miktar.
Birçok firma uzun süredir deneylerini sürdürüyor. Ancak çoğu bunun için en az birkaç yıla ihtiyaçları olduğunu söylüyordu. Çığır açacak haberse geçen hafta geldi. San Francisco menşeili bir firma ürettikleri sentetik kırmızı eti 8-9 ay içinde sadece ABD’de değil Asya’da da satışa sunacaklarını duyurdu. Bu üretim için hayvanların kök hücreleri kullanılıyor. Hayvanın kaslarından alınan dokulardan önce kök hücreler ayrılıyor. Bu hücrelerin yenilenme özelliği var. Bu sayede bu kas hücreleri uygun şartlar altında birkaç hafta içinde tekrar büyütülüyor. Oluşan kas lifleri kıyma haline getiriliyor. İddialarına göre tadını da görüntüsünü de ayırt etmek imkansız. Hamburger, sosis, tavuk nugget hatta kaz ciğeri bile yapılacak. Laboratuvarda balık üretmek için de çalışmalar sürüyor.
Hal böyle olunca çevreye duyarlı insanlar bir süredir bu konuda ne yapabiliriz diye düşünüyor. Veganlık ve vejetaryenlik zaten hızla artıyor. Ancak yine de artan nüfus nedeniyle her geçen yıl daha fazla et tüketen bir topluma dönüşüyoruz. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre 1999’da yılda 218 milyon ton et üretirken, 2030’da bu rakamın 376 milyon tona çıkması bekleniyor. Üstelik nüfus kontrolsüz bir şekilde arttıkça bu talebin daha da yükselmesi de olası. Et yemek isteyenlere yeme denilecek hali yok. Ama hem hayvan sayısını artıran devasa çiftlikler kurmanın hem de hayvan öldürmenin önüne geçmek isteniyordu. Haliyle küresel ısınmayla mücadele ederken, piyasa da bu konuda alternatif arayışındaydı. Çare bulundu. Kırmızı et de laboratuvarda üretilmeye başlandı. Üstelik bu ‘teknolojinin’ bize ulaşması uzak bir gelecekte sanılıyordu ama beklenenden çok daha yakın olduğu açıklandı. Bu yıl sonunda sofralarda laboratuvar üretimi ete yer açın.
İlk hamburger lüks bir ev parasıydı
Firmaların uzun vadeli plan yapmalarındaki en önemli nedenlerden biri maliyet. Sentetik etler, çevre için faydalı olsa da bütçe için biraz tuzlu olacağa benziyor. 2013’te bu şekilde ilk hamburger yapıldığında 330 bin dolara yani 1 milyon 262 bin liraya mal olmuştu! Şu anda ise ABD’li firma 450 gram dana eti üretmek için 2 bin 400 dolar yani 9 bin 175 lira harcıyor. Zaman içinde teknoloji geliştikçe fiyatın da düşmesi bekleniyor. Amaç satışı başladığı zaman içinde 150-200 gram köfte olan bir hamburgerin 11 dolar yani 40-45 lira olması. Bunun için de maalesef biraz daha zamana ihtiyaç var.
