Yüksek Askeri Şura’nın Başbakan Tayyip Erdoğan’ın başkanlığında dün sabah başlayan toplantısından kamuoyuna yansıyan fotoğraf aslında olup biten her şeyi açıklamaya yetiyor.
İstifa ve tutukluluk nedeniyle toplantı masasında bazı koltukların boş kalması, Hava Kuvvetleri’nin hiç temsilcisinin bulunmayışı elbette önemli. Ama daha önemli bir şey daha var dünkü fotoğraf karesinde: Başbakan’ın konumu...
Bugüne kadar Yüksek Askeri Şura toplantılarında düzen şu şekildeydi:
Baş tarafı genişçe tutulan oval masa. Başbakan ile Genelkurmay Başkanı baş tarafta eşit konumda oturuyorlar. Sağ başta Milli Savunma Bakanı, sol başta Kara Kuvvetleri Komutanı ve kıdem sırasına göre orgeneral ve oramiraller yerlerini alıyor.
Bu tablo, 27 Mayıs 1960 darbesinden bu yana değişmeyen masa düzeninin, asker-sivil ilişkilerinin resmiydi.
Genelkurmay Başkanı anayasa ve yasalara göre “Başbakan’a karşı sorumlu” idi ama uygulamada adeta TSK hükümetten bağımsız, kendi iç kararlarını kendisi veren, özerk bir kurum, hatta zaman zaman da iç siyaset de dahil belirli konularda siyaseti yönlendiren bir kurum özelliği taşıyordu.
Yüksek Askeri Şura toplantıları Başbakan’ın başkanlığında yapılıyordu ama kararları asker kanadı kendi arasında veriyor, hükümete ve Başbakan’a imzalamak düşüyordu.
Kuvvet komutanlarının kim olacağından tutun da 10 sene, 20 sene sonraki genelkurmay başkanının kim olacağına kadar pek çok alanda orta ve uzun vadeli terfi ve tayin planlamaları, askerlerin kendi aralarında yapılıyordu. Bu planlar her yılın temmuz ayı içinde Antalya’daki Karpuzkaldıran tesislerinde orgenerallerin biraraya gelmesiyle güncelleştirilip son şeklini alıyordu. Bu gayrıresmi Şura toplantısının adına da askerler arasında “Kum Şurası” deniyordu.
Başbakanların başkanlığında yapılan Yüksek Askeri Şura toplantıları da ufak tefek bazı değişiklikler dışında formaliteden öte gitmiyordu.
Daha önemlisi bu toplantılarda yıllardan beri Başbakan ve Milli Savunma Bakanlarının ısrarla muhalefet şerhi düştüğü kararlar da askerlerin oy çokluğu ile alınıp uygulanabiliyordu. Örneğin ihraç kararları...
Bu işleyiş düzenini değiştirme konusunda ilk siyasi hamle geçen yıl geldi. Kara Kuvvetleri Komutanlığı’na ve Jandarma Genel Komutanlığı’na kimin atanacağı konusunda Başbakan ve Cumhurbaşkanı askerlerin önerisini reddetti. Kriz çıktı ama sonuçta siyasi otoritenin dediği oldu. Bu yıl da durum farklı olmayacak.
Dünkü Şura toplantısında aynı zamanda Genelkurmay Başkanı Vekili de olan Kara Kuvvetleri Komutanı Necdet Özel Erdoğan’ın yanında değil Milli Savunma Bakanı’nın karşısında yerini aldı.
Bu fotoğraf karesinin verdiği mesajın özeti şudur: Asıl olan halk iradesidir. Halkın seçtiği siyasi iktidar ve Başbakan anayasa ve yasaların verdiği yetkiyi, “teamül” gereği de olsa artık paylaşmayacaktır. Tek yetkili olan siyasi otoritedir.
Bundan sonra da hiç bir şeyin eskisi gibi olmayacağının, yetkilerini Genelkurmay Başkanı ile paylaşmayacağının mesajını net biçimde verdi Başbakan dün o fotoğraf karesiyle.
Dünkü fotoğraf karesiyle ilgili olarak kulislerde şu değerlendirme de yapıldı:
Efendim Orgeneral Necdet Özel henüz asaleten atanmadığı için masadaki Genelkurmay Başkanlığı koltuğuna oturmadı. Asaleten atandığında oturacak...
Hiç sanmıyorum. Artık o koltuğun masadaki yeri değişti. Genelkurmay Başkanları bundan sonra Başbakan’ın sol yanına Milli Savunma Bakanı’nın karşısına oturacak.
Sonraki aşama mı?
Genelkurmay Başkanı’nın, üyesi olduğumuz NATO ülkelerindeki gibi Milli Savunma Bakanı’na bağlanması gündeme gelecek.
Muhtemelen yeni anayasa ile birlikte...
Yeni dönemin resmi...
Haberin Devamı
