İstihdam vergilerinin düşürülmesi gündemde

Devlet Bakanı Ali Babacan, Türk ekonomisinin bugün en önemli sorun noktalarından birinin kayıtdışılık olduğunu söyledi. Babacan’a göre, kayıtdışı ekonomi ile etkili mücadele için vergilerin, özellikle de istihdam vergilerinin bir miktar aşağı çekilmesi gerekiyor. Eğer 2007 yılında bütçede bir miktar gelir fazlası sağlanabilirse istihdam vergilerinde kademeli düşüş planı uygulamaya sokulacak.

Dört günlük Avrupa turunun bitiminde Ankara’ya dönerken uçakta sohbet ettiğimiz Devlet Bakanı Babacan, sanayicilerin de çok yakındığı yüksek istihdam vergilerinin kayıtdışılık üzerinde etkili olduğunu belirtti.

Babacan’ın bu konudaki görüşleri özetle şöyle:

Kayıtdışının boyutu
Kayıtdışı ekonominin kesin boyutunu bilemiyoruz ama TÜİK’in istihdam verilerine bakıldığında çalışanların yüzde 50’sinin bir yerde kaydı yok. Çalışıyor görünüp de aldığı maaşın altında gösterilenler de yüzde 100 kayıtlı kabul edilemez, çünkü gösterilen maaşlar gerçek maaşın çok altında.

Evet istihdam vergileri yüksek. Düşürmemiz gerekiyor. Onun detaylı analizini yaptık. İstihdam üzerindeki vergileri yüzde kaç düşürürsek toplam vergi gelirimiz ne kadar etkilenir; bir duyarlılık analizi yaptık. Yeni bitti o çalışmalar. Belli miktarda kayıp oluyor, sonraki yıllarda telafi oluyor, prim ve vergi tahsilatı yükseliyor. Ancak ilk düşüşü telafi edecek kaynağa ihtiyaç var. IMF’ye verdiğimiz niyet mektubuna bunu yazdık. Eğer 2007’de gelirler artarsa fazla kaynağı istihdam vergilerinin ve bankacılıkta aracılık maliyetlerinin düşürülmesi için kullanacağız, dedik. 500 milyon veya 1 milyar YTL fazla gelir olduğunda, orada ne kadar indirim yapılacağı yazılı. Bizim yaptığımız hesaplara göre istihdam üzerindeki toplam vergi ve prim yükünün 5 puan aşağı çekilmesinin ilk anda yaratacağı yıllık gelir kaybı 1.2 milyar YTL. Bunun telafi edilmesi gerekiyor. Bu kaynak bulunduğunda vergi ve primleri indiririz.

Bugün 150 küsur milyar YTL’lik bütçenin içinde doktoru, avukatı, eczacısı, esnafının beyan edip ödediği gelir vergisinin hepsini topluyorsunuz 2 milyar YTL. Burada büyük kayıp var. Gelir vergisinin önemli kısmı bordroludan kesilenler.

Denetim sertleşecek
Kayıtdışılıkta vergi oranlarının yüksekliği önemli ama en az o kadar bunu kontrol edecek kurumsal yapı ve yaptırımlar da önemli. Şu anda Maliye’nin ve Sosyal Güvenlik Kurumu’nun toplam elemanları içinde denetimle uğraşanların sayısı çok az. Bu sayının artırılması gerekiyor. Olacak bu, yavaş yavaş düzelecek. Bir yandan mükellefin bilinci artacak, bir yandan denetim daha sıkılaşacak...

Bu konu hep kafamızda. Herkesin arzusu kayıtdışını azaltmak. Yüksek oranlarla sert tedbirleri aynı anda uygulamak vicdanen rahatsız edici. Zor bir şey. Ama oranlar düştükçe denetim ve yaptırımlar üzerinde yoğunlaşmak daha rahat olacak. “Artık bunu da ödesin kardeşim yeter” noktasına gelinecek.