DPT’ye göre elektrik ve doğalgaz fiyatlarına zam kaçınılmaz...

Son yıllarda gerçekleştirilen yapısal reform programları kamu maliyesini önemli ölçüde güçlendirdi.

Ancak işler merkezi yönetim bütçesi bakımından iyi ve sağlıklı gelişirken, kamu sektörünün diğer alanlarında aynı mali başarının bulunduğunu söyleyebilmek güç.

Örneğin KİT sistemi. Tüpraş ve Telekom gibi karlı KİT’lerin özelleştirilerek sistem dışına çıkmış olmasının da etkisiyle elde kalan KİT sisteminin mali hesaplarındaki bozukluk tüm açıklığı ile ortaya çıkmış durumda.

Bu konuda Başbakanlık DPT(Devlet Planlama Teşkilatı) KİT sisteminin finansman yapısının giderek bozulmakta olduğu uyarısını yapıyor:

“2005 yılında gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 0,24’ü oranında gerçekleşen KİT sisteminin finansman fazlası, 2006 yılında ise yüzde 0,55 oranında açığa dönüşmüştür. Bu durum, KİT sisteminin giderek artan oranda Bütçe ve Özelleştirme Fonundan yapılan transferlere bağımlı hale geldiğini göstermektedir.”

DPT’nin hazırladığı 2007 yılı kalkınma programında örnek olarak gösterilen sorunlu KİT’lerle ilgili değerlendirmeler yapılırken, BOTAŞ’ın doğalgaz fiyatlarını, TEDAŞ’ın da elektrik fiyatlarını önemli ölçüde arttırmasının kaçınılmaz olduğu vurgulanıyor.

Şöyle deniyor 2007 programının ilgili bölümünde:

“Ham petrol fiyatlarının yüksek seyrinin BOTAŞ fiyatlarına yeterince yansıtılmaması ve bazı KİT ve belediyelerden olan alacaklarının tahsilatında yaşadığı problemler kuruluşun finansal yapısını olumsuz etkilemektedir. Kuruluşun finansal dengesini program öngörüleri çerçevesinde düzeltmek amacıyla önemli oranda fiyat artışı yapması gerekmektedir.

TEDAŞ’ın tahsilat sorununun devam etmesi diğer enerji KİT’lerinin 2006 yılında da nakit açısından sıkıntı yaşamasına sebep olmuştur. Söz konusu tahsilat oranında bir iyileşme olmaması, kuruluşların yaşayacakları finansal sıkıntıyı derinleştirmenin yanı sıra serbestleştirme ve özelleştirme çalışmalarını da olumsuz yönde etkileyebilecektir. 2006 yılı içerisinde Özelleştirme Fonundan TEDAŞ’a, enerji KİT’lerinin içinde bulunduğu nakit sıkıntısını hafifletmek amacıyla, 600 milyon YTL, yatırım ihtiyacını karşılamak amacıyla 314 milyon YTL transfer yapılmıştır. Ayrıca, TEDAŞ’ın tarifelerinin girdi maliyetlerindeki artışa bağlı olarak değiştirilememesi de, özelleştirme öncesinde, kuruluşun finansal yapısını bozmuştur.

Bu sıkıntıların 2007 yılında devam etmemesi ve TEDAŞ’ın yatırımlarını kendi kaynaklarıyla finanse edebilecek bir kar düzeyine ulaşabilmesi için satış tarifelerinin artırılması programlanmıştır.”

DPT zam kaçınılmaz diyor ama hükümetin seçim öncesinde elektrik ve doğalgaz fiyatlarına zam yapılmasına onay vermesi pek olası gözükmüyor. Bu durumda KİT’lerin mali yapılarındaki bozulma daha da derinleşecek.

Bir başka çarpıcı saptama da Devlet Demiryolları ile ilgili. Bir süre önce Bakanlar Kurulu Kararı eki olarak Resmi Gazete’de yayınlanan programa göre, Devlet Demiryolları’nın toplam mal ve hizmet satış hasılatı personel giderlerini karşılamaya yetmiyor. Çünkü sadece personel giderleri kurumun satış hasılatından yüz 20 oranında daha yüksek.

İşte yapısal reform programının en kritik bölümleri bu alanlarda ortaya çıkıyor. KİT reformu sadece özelleştirme ile bitmiyor. Elde kalan KİT’lerin mali yapılarının güçlendirilmesi, yapısal sorunlarının giderilmesi gerekiyor. Bu da yüksek oranlı fiyat zamları ve personel fazlalığının eritilmesi ile mümkün.

Bunlar tabii ki seçime giden hükümetin yapabileceği işler değil...