Amaç mayınları temizlemek mi, toprağı kiralamak mı?

Suriye sınırındaki mayınların temizlenmesine ilişkin yasa konusunda hükümet ne kadar aksini iddia etse de muhalefet iddiasından vazgeçmiyor. Muhalefete göre, iktidar mayınlı toprakları bir israil firmasına vermek (organik tarım yapmak koşuluyla 49 yıllığına kiralamak) için bu düzenlemede ısrarlı.

İlginç olan sadece muhalefet değil, iktidar partisinin içinde de bu teze inananların sayısı çok yüksek.

Peki hükümet neyi amaçlıyor?

Görünürdeki amaç, Suriye sınırındaki mayınlı arazileri temizlemek.

O zaman yasaya gerek yok. Genelkurmay’ın öteden beri önerdiği gibi (Ki bu konuda Genelkurmay Başkanlığı, hükümete birden fazla yazılı görüş bildirmiş durumda) bir NATO kuruluşu olan NAMSA’nın denetiminde bu işte uzman bir uluslararası kuruluşa verilmesi yönünde ihale yapılır.

Hükümet yetkilileri bu konuda şunu söylüyor: “Geçmişte bu konuda uzman uluslararası firmalardan teklif istendi ama çok büyük fiyat farklılıkları var, maliyet çok yüksek. O yüzden bundan sağlıklı bir sonuç alınamadı...”

Bu gerekçe kimseye pek inandırıcı gelmiyor. Türkiye Cumhuriyeti’nin bu mayınları temizletmek için ödeyecek parası olmaması nedeniyle toprağını 49 yıllığına kiralamak üzere uluslararası ihaleye açma fikri kimseye inandırıcı gelmiyor. Ayrıca, şimdiye kadar mayın temizleyen/temizleten tek ülke Türkiye değil. Dünyanın pekçok ülkesi şu veya bu boyutta bu temizliği yaptı. Ama hiçbir ülke toprak kiralama karşılığı yapmadı.

Ayrıca bu konuda yaklaşık iki yıldan beri kulislerde bir İsrail firmasının adı dolaştırılıyor. Ki, AKP Grubunu asıl rahatsız eden nokta bu.

Fakat hükümet bütün eleştiri ve uyarılara kulağını tıkadı, yasayı çıkarıyor.

Peki bu yasayla ne yapılacak?

Yasa illa da mayın temizleme işinin arazinin 49 yıllığına organik tarım amaçlı kullanımı karşılığında yapılmasını öngörmüyor. Normal bedeli karşılığı ihaleye çıkılmasını da öngörüyor.

Ama belli ki hükümetin niyeti, bu mayınlı alanı yabancı bir tarımsal üretim şirketi aracılığıyla ve “yap - işlet” modeliyle organik tarıma açmak. Bunun için AKP milletvekillerinin önemli bölümünün de karşı olduğu bu yasada ısrarlı davranılıyor.

Amaç bölgeyi mayından temizlemek mi bölgeyi organik tarıma açmak mı, tartışmalı. Yasa çıktıktan sonra da bu tartışmalar bitmeyecek.

Dahası başka teknik ve yasal sıkıntılar da çıkma ihtimali çok yüksek. Çünkü sınır şeridindeki bu arazinin önemli bir bölümü “birinci derece yasak askeri bölge” statüsünde. İddia edildiği gibi ihaleyi İsrail firması alırsa bu yasak bölgede nasıl tarım yapacak? Ya da sınırdaki askeri bölgeler geriye mi çekilecek?

İkincisi bölge halkı nasıl tepki verecek bu uygulamaya? 60 yıl önce güvenlik amacıyla kamulaştırılan bu arazinin eski sahipleri, “Bu amaç ortadan kalktıysa bizim arazimizi geri verin” diye dava açarsa ne olacak?

Özetle bu yasa çıksa da “yap işlet” modeli sanıldığı kadar kolay değil.

Belki hükümet de son anda çark edip, Genelkurmay’ın önerdiği gibi sadece mayın temizleme işini NAMSA gözetiminde uluslararası ihaleye çıkarabilir.