“Balkanlar'dan Gelen Soğuk Hava” sergisi, metaforlarla geçmişe odaklanıyor...
Balkanlardan Gelen Soğuk Hava isimli sergisiyle 2016 yılına veda edecek olan Pera Müzesi, yine farkını ortaya koydu. Balkan güncel sanatının nabzını tutan sergide, Arnavutluk, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Hırvatistan, Karadağ, Kosova, Romanya, Sırbistan ve Slovenya’dan önemli çağdaş sanatçıların eserlerine yer veriliyor. Alenka Gregoric ile birlikte serginin küratörlüğünü üstlenen diğer isim ise Ali Akay. Öyle ki sergiyi gezmeye başladığınızda Akay’ın seçki ve görsel düzenlemeye dair yetkin dokunuşlarını fazlasıyla hissediyorsunuz.
Siyaset doğa metaforuyla anlatılıyor
Balkan ülkelerinin yakın tarihine damga vuran ortamına tanık olmuş farklı kuşaklardan Balkan sanatçılar, çeşitli mecralarda ürettikleri çarpıcı eserlerini izleyiciyle paylaşmış. Serginin teması ise metaforik bir doğa olayına dayanıyor: Rüzgâr. Kışın gelişini akıllara getiren, bilindik tabiriyle "Balkanlar'dan gelen soğuk hava dalgası" temasını öne çıkaran küratörler, sergide, bölgenin tarihi ve kültürel geçmişini sorgulamayı hedeflediklerini belirtiyor.
Semboller, ideoloji, sanat sistemi, değer, beden gibi kategorilerin altında kurgulanmış başlıklar, her bir sanatçının eserine dair ipuçları veriyor. Özellikle "Sanat Sistemi" başlığı altındaki işleri çok başarılı buldum. Hem evrensel hem yerel düzeyde karmaşık kurallardan oluşan bu ağ, zorunlu ilişkilerin üretim süreçlerini nasıl etkilediğini gözler önüne seriyor.
Sistemin toplumda yarattığı baskı
Sisteme dair fikir ve eleştirilerini eserleri aracılığıyla ileten sanatçılar, diğer yandan alternatif bir kanalın temellerini atıyor. Bu kategori altında sergilenen işlerden en beğendiğim Maja Bajevic’in "Nasıl Yönetilmek İstersin?” isimli videosu oldu. Çalışmalarında her alanda güç, iktidar ve statü sahiplerinin yönelttikleri şiddeti konu edinen Bosnalı sanatçı, videosunda, mevcut sistemde sanatçıların üstelik de kadın olarak karşılaştığı çıkmazları, çelişkileri masaya yatırmış. Sloganlaştırılmış bir şekilde aynı cümleyi tekrarlayan dış ses ve karşılıklı iki ekranda saçları taranan kadın figürü, zorla ehlileştirilen kimliğin sancılı mesajını iletiyor bana göre. Severek takip ettiğim başarılı çağdaş sanatçılardan Anri Sala’nın çalışmaları ise Beden/Başkalarını İzlemek başlığı altında sergileniyor. Modern bir gözetleme biçimi olarak denetim kavramını ele alan Sala, sistemin yukarısından toplumun tabanına yayılmış türleriyle baskı modellerini irdeliyor. Pera Müzesi’nde 7 Mayıs’a kadar devam edecek olan sergiyi mutlaka görmenizi tavsiye ederim.
