Uluslarararası yatırım pozisyonu

Para Politikası Kurulu gösterge faizi beklendiği gibi 0.25 puan düşürdü. Bir hafta vadeli repo faizi yüzde 5,75’den yüzde 5,5’a indi. Buna karşılık borçlanma ve fonlama faizlerini, sırası ile yüzde 5 ve yüzde 8,5 düzeyinde sabit tuttu.

Mali piyasalar borçlanma faizinde benzer bir indirim öngörüyordu. Yani koridorun biraz daralmasını kabullenmişti. Anlaşılan Merkez Bankası geniş koridorun kendisine sağladığı esnekliği sevdi. Dokunmuyor.

Onun yerine mevduat karşılık oranları arttı. Böylece piyasadan 1.7 milyar dolar ek karşılık toplanıyor. Yarısı döviz mevduat karşılık oranında, yarısı altın rezerv opsiyonunda artıştan sağlanıyor.

Konjonktürü çok etkiler mi? Sanmam. Yönetim 2013’te ekonominin iç taleple birlikte canlanacağına güveniyor. Yani zamana oynuyor. Siyasi baskıyı hafifletmek için suya sabuna dokunmayan kararlar alıyor.

Kapsamı en geniş ölçü

Son iki yazıda iki ayrı ampirik modelden elde edilen Türkiye’nin denge reel kurunu gördük. İkisinde de TL en fazla değerli para çıktı. Williamson’ın çalışmasında dengeden yüzde 23, IMF’nin çalışmasında ise yüzde 10-20 sapıyordu.

IMF modeli denge kurunu hesaplarken ülkenin dış açığına ek olarak uluslararası yatırım pozisyonu da analize katılıyor. Arşivime göz attım. Genellikle aralık ayında bu konuyu işlemişim. Tam zamanıdır dedim.

Türkiye’de genellikle brüt ya da net dış borç stoğuna bakılır. Uluslararası yatırım pozisyonu (UYP) daha anlamlı bir göstergedir. Ülkenin yurt dışındaki tüm varlıklarından ve yurt dışına tüm yükümlülüklerini çıkartılarak hesaplanır.

Dolayısı ile doğrudan sermaye yatırımları ve menkul değerler (hisse senedi ve tahvil) dâhildir. UYP artı bakiye veriyorsa ülke dış dünyadan net alacaklı, eksi bakiye hâlinde net borçludur. Analizde mutlak değerler değil, milli gelire oranı kullanılır.

IMF’nin denge kur çalışması sürdürülebilir UYP düzeyini milli gelirin yüzde 40’ı olarak tanımlıyor. Daha yüksek bir oranın, ekonominin kırılganlığına olumsuz katkı yapacağını düşüyor.

Türkiye’nin durumu

Üçüncü çeyrek için UYP verileri Merkez Bankası tarafından yeni yayınlandı. Eylül sonu itibariyle Türkiye’nin yurt dışında 201 milyar dolar varlığı, buna karşılık yurt dışına 585 milyar dolar yükümlülüğü var. Neti (UYP) eksi 384 milyar dolar oluyor.

Milli gelirin yüzde 50’si ediyor. 2010 sonunda oran aynı idi. 2011’de TL’nin değer kaybı borsa ve tahvildeki yabancı varlığını düşürdü. Oran yüzde 42’ye geriledi. Bu yıl tekrar yükseldi.

IMF çalışmasında 2010 yılı için ülkelerin UYP oranları yer alıyor. İlginizi çekeceğini düşündüğüm büyük ülkeleri bir grafikte artıdan eksiye sıraladım. 28 ülke içinde UYP oranı Türkiye’den kötü sadece iki ülke var: İspanya ve Avustralya. Yani sondan üçüncüyüz. Bu döviz kuru ile onları çabuk yakalarız.