Kapitalizmin eleştirisi

Yüksek nisan enflasyonu mali piyasaya moral verdi! Dolar 2.10 TL’nin (sepet 2.51 TL) altına indi. Gösterge faiz ise yüzde 9,3’e geriledi. Merkez Bankası’nın faiz indirmekte zorlanacağı satın alınıyor.

Mart sanayi üretimi verileri bugün açıklanıyor. CNBC-e anketi toplam sanayide geçen yıla göre yüzde 3,4 artış öngörüyor. İlk çeyrekte yüzde 5 artış anlamına geliyor. İlk çeyrek büyümesi için iyi haberdir.

Marx’a gönderme

Pazar günü Piketty’nin “21.inci Yüzyılda Sermaye” kitabına giriş yaptım. Zengin bir veri tabanını kullanıyor. Son dönemde gelişmiş ülkelerde gelir ve servet eşitsizliklerinin arttığını saptıyor. Nedenlerini araştırıyor.

Benzer bulgulara ulaşan başka çalışmalar vardı. Ama etkileri sınırlı kaldı. Piketty’nin özelliği ne? Bu olguyu piyasa ekonomisinin iç mantığına bağlıyor. Böylece ampirik bulguları kapitalizmin genel bir eleştirisi ile bütünleştiriyor.

Fark, kitabın adından başlıyor. Sermaye (kapital) büyük harfle yazılıyor. Gayri ihtiyari aklımıza Marx’ın büyük eseri geliyor. Bu ise amacın sıradan bir eşitsizlik analizini aştığını, doğrudan kapitalizmin eleştirisine yöneldiğini hissettiriyor.

Schumpeter’i hatırladım

Bu anlamda Piketty, kapitalizmin tarihselliği içinde bir bütün olarak analizini yeniden canlandırmaya çalışıyor. İktisadın en eski ve köklü geleneğidir. Maalesef son elli yılda unutulması iktisadı çok fakirleştirdi. Bir bedeli de küresel krizdir.

Bu açıdan bana bir başka büyük iktisatçıyı, Peter Schumpeter’i hatırlattı. “Yaratıcı tahrip” kavramı bugün de çok kullanılıyor. “Kapitalizm, Sosyalizm ve Demokrasi” 1942’de yayınlandı. Uzun bir alıntı yapıyorum.

“Kapitalizm, ne ev kadınının fasulye ile nohut arasındaki seçiminin üretimi etkilemesi, ne genç adamın fabrikada ya da çiftlikte çalışmayı seçmesi, ne de işletme idarecilerinin neyi ve nasıl üretecekleri hakkında söz sahibi olması demektir. Kapitalizm, bir kıymetler dizisi, hayat karşısında bir tutum ve bir medeniyet, eşitsizliklerin ve aile servetlerinin medeniyeti demektir.” (altını ben çizdim)

Konu önemli; devam edeceğim.