Üçüncü çeyrekte sanayi

İktisatçılar mali piyasaların mantığına bir türlü alışamıyor. Son birkaç güne bakalım. ABD’de işsizlik oranı yüzde 10’u aştı. Reel ekonomide toparlanmanın gecikeceğini gösteriyor. Şirket kârlarını olumsuz etkiler. Borsa için kötü haberdir.

Tam tersi gerçekleşti. Borsalar zıpladı. Neden? Çünkü piyasa oyuncularının derdi şirket kârları değil, düşük faizler. Yüksek işsizlik faiz artışı riskini azaltıyor. Sıfır faiz ise spekülasyonu kolaylaştırıyor. Neticede borsalara alım geldi.

Devam edelim. Aynı anda altın fiyatı da yeni bir rekor kırdı. Halbuki yüksek işsizlik düşük enflasyon demek. Yani enflasyondan korunma amaçlı altın talebinin gerilemesi gerekir. Tersine, talep artıyor. Buram buram spekülasyon kokuyor.

G-20 ülkeleri ekonomi bakanları İskoçya’da toplandı. Bu kez G-20 içinde farklı görüşler belirginleşti. Dünya ekonomisi toparlandıkça çatlakların derinleşmesini bekleyebiliriz. Eşyanın tabiatına uygundur.

Eylül verileri

Eylül sanayi üretimi dün TÜİK tarafından açıklandı. Geçen yıla kıyasla toplam sanayi üretimi yüzde 8,6, imalat sanayi üretimi yüzde 9,3 geriledi. Bir önceki aya kıyasla toplamda yüzde 0,2 düşüş, imalat sanayinde yüzde 2,7 artış var.

Bir süredir vurguluyoruz. Bu yıl şeker ve kurban bayramlarında ay kayması yaşanıyor. Dolayısı ile eylül-aralık dönemi için aylık verileri bir önceki yılla karşılaştırırken mutlaka çalışılan güne göre düzeltmek gerekiyor.

Düzeltme sayılara 2 puan olumlu katkı yapıyor. Yıllık düşüş toplam sanayide yüzde 6,4’e, imalat sanayiinde yüzde 7,4’e iniyor. Bir önceki ayla kıyaslayınca olumlu fark 5 puana çıkıyor. Toplam sanayide yüzde 4,8, imalat sanayinde yüzde 7,9 artış görülüyor.

Ancak ağustostan eylüle sanayi üretiminde mevsimlik hızlanma söz konusudur. Takvim ve mevsim etkilerinden arındırılmış veriler bir önceki aya kıyasla toplam sanayinin yüzde 2,2, imalat sanayiinin yüzde 2,1 gerilediğini gösteriyor. Neticede, sanayi üretiminde beklenen canlanmanın eylülde gerçekleşmediği anlaşılıyor.

Sanayi ve büyüme

Üçüncü çeyreğin tümüne bakalım. Sanayi üretimi milli gelirin önemli bir öncü göstergesidir. Yani bize büyüme hızı hakkında fikir verir.

Üçüncü çeyrekte geçen yıla kıyasla toplam sanayi üretiminde yüzde 8 düşüş var. Çalışılan gün sayısı ile düzeltince bu sayı yüzde 6,4’e iniyor. Son yılın eğilimleri sürerse, üçüncü çeyrekte küçülme hızı yüzde 5 civarında çıkar.

Takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış sanayi üretimi bir önceki çeyreğe kıyasla her iki endekste yüzde 1,2 artıyor. TÜİK takvim ve mevsim etkisindan arındırılmış milli gelirin ikinci çeyrekte yüzde 7 arttığını hesaplamıştı. Üçüncü çeyrek de benzer çıkar.