Üçüncü çeyrekte istihdam

Ekim bütçe sonuçları açıklandı. On aylık faiz-dışı fazla 7 milyar TL, bütçe açığı 43 milyar TL çıktı. Maliye politikası sanıldığından daha sıkı duruyor. Bu konjonktürde bile bütçenin faiz dışı fazla verdiğine dikkat çekerim.

TÜİK ve Merkez Bankası’nın beraberce hesapladığı Ekim tüketici güven endeksi yayınlandı. Tüketici güveni Aralık’tan Haziran’a kadar yükseldi. Temmuz’da düşüşe geçti. Ekim’de Nisan’ın altına indi. Diğer göstergelerle tutarlıdır.

Küresel mali piyasalarda iyimserlik sürüyor. Borsaların biraz nefesi kesildi ama şimdilik düşüş eğilimi de gözükmüyor. Bu arada altın fiyatı da yükselmeye devam ediyor. Dün 1.130 doları gördü. Anlamakta zorlandığımı daha önce de yazmıştım.

Ücretli istihdamı düşüyor

Hanehalkı İşgücü Araştırması Ağustos dönemi sonuçları TÜİK tarafından açıklandı. Hatırlatma: İstihdam ve işsizlik üç aylık ortalama şeklinde hesaplanıyor. Yani yayınlanan Temmuz, Ağustos ve Eylül’ü kapsıyor. Fiilen üçüncü çeyrek verisidir.

Kısaca verileri özetleyelim. Toplam istihdam geçen yıla kıyasla 40 bin artışla 21.1 milyon kişiye yükseldi. Halbuki son bir yılda çalışabilir yaştaki nüfus (15+ yaş) 873 bin kişi arttı. Geri kalan 833 bin kişi ne oldu?

Esas kötü habere gelelim. Tarım kesimi istihdamı 232 bin artışla 5.9 milyon kişiye yükseldi. Dolayısı ile tarım-dışı kesimlerde istihdam 192 bin kişi azaldı. “Tarımlaşma” diyebiliriz!

Uzun süredir istihdam dinamiklerini anlamak için doğru göstergenin ücretli (bordro) istihdamı olduğunu vurguluyoruz. Orada durum kötü: Ücretli istihdamı geçen yıla kıyasla 140 bin azalarak 13.1 milyon kişiye geriledi.

Bordro istihdamının 15+ yaş grubuna oranını mevsimlik etkiden arındırarak yakından izliyoruz. Ekonominin ne ölçüde iş imkânı yaratabildiğini ölçüyor. Geçen yıla kıyasla 0.7 puan düşerek yüzde 25.2’ye geriledi. Buna da “esnaflaşma” diyelim!

İşsizlikte patlama

Nüfus artarken tarım-dışı istihdam azalırsa işsizlik ne olur? Ne olacak, hızla tırmanır. Öyle oluyor. Geçen yıla kıyasla işsizler 927 bin artışla 3.4 milyon kişiye, dolayısı ile işsizlik oranı da 3.2 puan artışla yüzde 13.4’e yükseldi.

Daha ilginç bir gelişme var. İşsiz sayısındaki artış 15+ yaş nüfusundaki artıştan 54 bin kişi daha fazladır. Devam edelim. İş bulsam çalışırdım diyen sayısı 155 bin kişi, tarım istihdamı 232 bin kişi arttı. Yani gerçekçi bir hesapla işsiz artışı nüfustan 441 bin kişi fazladır.

Bu eğilim krizle birlikte belirginleşti. Teknik adı “katılım oranının” yükselmesidir. Teoride resesyon bu oranı düşürür. Türkiye’de ise yükseltiyor. Bence işsizlik oranındaki patlamanın yapısal nedenlerden kaynaklandığına işarettir. Çok kötü haberdir.