Rivayetler muhtelif

Hazine’nin Eylül nakit gerçekleşmesi açıklandı. Faiz dışı dengede 9.1 milyar TL, nakit dengesinde 12.9 milyar TL açık oluşmuş. İkisi de 2009’un en kötü değerleri. Nakit gelirlerdeki büyük düşüşten kaynaklanıyor. Bayram tatili etkisi olabilir.

Böylece Ocak-Eylül döneminde Hazine’nin faiz dışı açığı 3 milyar TL’ye, nakit açığı ise 43 milyar TL’ye yükseldi. Hükümetin 2009 tahminlerine uyuyor. En azından bir sürpriz gözükmüyor.

Perşembe günü Para Politikası Kurulu toplanıyor. Eylül enflasyonu düşük geldi. Diğer veriler de talep ve üretimde bir canlanma işareti taşımıyor. Faiz indirimi konusunda tereddütü olan yok. Oran için papatya falı açılıyor: Çeyrek puan, yarım puan, çeyrek puan...

İmalat Sanayi Eğilim Anketi Eylül sonuçları dün TÜİK tarafından açıklandı. Buna göre kapasite kullanım oranı yüzde 70.1 çıktı. Eylül 2008’in yüzde 9.7 altında, ama Ağustos’un yüzde 0.4 üstünde gerçekleşti. Sanayide canlanma umudu vermiyor.

Bayram etkisi

Tefsirine geçmeden bir uyarı yapmak istiyorum. Veriler açısından yılın tatsız bir dönemine girdik. Bu yıl sorun özellikle daha ağır; çıplak sayılara bakarak yapılacak değerlendirmelerde hata payı arttı.

Sorun bayram tatilleridir. Bilindiği gibi, Şeker ve Kurban Bayramları üç yılda bir ay atlar. Üstelik yıldan yıla bayramda çalışılmayan iş günü sayısı da değişir. Bu durum ekonomik verileri etkiler.

Geçen yıl Şeker Bayramı’nın iki günü Ekim’e sakmıştı, bu yıl tümü Eylül’de. Geçen yıl aralıkta kutlanan Kurban Bayramı bu yıl Kasım’da. Ayrıca geçen yıl her ikisi de hafta ortasına denk gelmiş, köprü tatillere olanak tanımıştı. Bu yıl hafta sonuna rasladı.

Ne demek? Bu olay Eylül, Ekim, Kasım ve Aralık verilerine yansıyacak. Gerek bir önceki yılla, gerek bir önceki ayla karşılaştırma yaparken bayram etkisini hesaba katmak gerekecek. Velhasıl işimiz zorlaşacak.

İthalat hacminde artış

Hammadde ve enerji fiyatları dalgalanınca özellikle ithalatı fiyat etkilerinden arındırmak gerekti. Dış ticaret miktar endekslerini daha yakından izlemeye başladık. Yararlı bilgiler taşıdığını gördük.

Eylül 2008 sonrasında Türkiye’nin ithalat miktar endeksi kelimenin tam anlamı ile çöktü. İthalat hacmi üç ay içinde yüzde 25 geriledi. Mayıs 2009’a kadar o düzeyde kaldı. Ama Haziran’da kıpırdadı. Temmuz ve Ağustosta artış sürdü.

İşte size bir bilmece! İhracatta ve sanayi üretiminde kayda değer bir toparlanma görülmüyor. İç talep yetersizliği enflasyonu hızla düşürüyor. Ama aynı anda ithalat miktarı gözle görülür şekilde artışa geçiyor. Bence hayra alamet değildir.