Resesyon sohbeti

Şu sıralar okuyuculardan çok mesaj geliyor. Bir bölümü resesyon sözcüğünün anlamını ve Türkçe tam karşılığını soruyor. Küresel konjonktürün kavram haznemizi zenginleştirdiğini görüyoruz.

İngilizce “recess” Latince geri gitmek kökünden geliyor. Duruşmada verilen araya, derste teneffüse, meclisin tatile girmesine deniyor. Yani bir işin geçici olarak durdurulduğunu ifade ediyor.

Dolayısı ile ekonomide büyümenin durması haline resesyon adı verilmiş. Ekonominin asıl hali büyümektir, şimdilik bir ara verilmiştir demeye getiriyor. Böylece olayın geçici olduğu ima ediliyor: teneffüs gibi, yaz tatili gibi...

Şekilcilik tuzağı

Anglosakson medeniyeti kural koymaya (formelleştirmeye) çok meraklıdır. Büyümenin durması ne demek? Hemen nicel bir kıstas getirildi. İki çeyrek boyunca GSYH büyümesi eksi çıkarsa resesyon denir. Yoksa? Denemez! Futbolda golün sıkı şekil şartlarına bağlanmasını hepimiz kabul ederiz. Aynı şeyi ekonomik konjonktürün evreleri için söyleyebilir miyiz? Ben evet diyemiyorum. Hatta bu tür şekilciliği biraz saçma buluyorum.

Zarfı bir kenara koyup biraz mazlufa bakalım (gençler için: mazluf=içerik). Resesyonda neler olur? Hepimiz biliyoruz. Büyüme ortalamanın yani ekonominin potansiyelinin iyice altına düşer. İşsiz sayısı ve işsizlik oranı artar. Üretici firmalar sıkıntılı günler geçirir. İflaslar bankaların ödenmeyen kredilerini yükseltir. Vs, vs...

Bunların olması için büyümenin ille iki çeyrek eksi olması mı gerekir? Hayır. Artı ama çok düşük büyüme hızları da aynı sonuçları yaratacaktır. Örneğin ekonominin iki çeyrek yüzde 0.1 küçülmesi ile yüzde 0.1 büyümesi az çok aynı sonuçları doğurur. Halbuki şekilci yaklaşıma göre ilk halde ekonomi resesyona girmiştir. İkinci durumda ise resesyon yoktur. Ne vardır? Yavaşlama duraklama, vs. bir süre aynı anlama gelen sözcük karşınıza gelecektir.

ABD resesyona girdi mi?

Günün popüler konusuna buradan girebiliriz. Amerika’da büyümenin motoru olan tüketim harcamalarında ciddi bir duraklama olduğu konusunda fikir birliği var. Paralelinde yatırımlar geriliyor. İşsizlik artıyor. Bu bir resesyon mudur? Şekil şartlarına uyup uymadığını şu anda bilmiyoruz. Ama içerik açısından bakınca cevap çok açıktır. Evet, ABD ekonomisi resesyona girmektedir. Hatta girmiştir.

En önemlisi ABD Merkez Bankası’nın da böyle düşünmesidir. Salı sabahı borsalar açılmadan faizde yaptığı 0.75 puan sürpriz indirimi başka türlü açıklamak mümkün değildir. Ekonomi makul bir büyüme hızı tutturacaksa neden böylesine radikal bir karar alınsın?

Görüldüğü gibi, ABD ekonomisinde ciddi ve acılı bir düzeltmenin başladığını düşünen iktisatçılar arasında yer alıyorum. Kimin haklı olduğunu zaten kısa süre içinde göreceğiz. Tavrımı kayda geçirmek istedim.