Rekabetçi kur ne olmalı?

İç piyasalar haftayı sakin geçirdi. Büyüme ve dış açığın beklenenin altında çıkması hazmediliyor. Merkez Bankası’nın faiz indirimine gideceği konusunda fikir birliği var. Sepet kur 2.06 TL’de, gösterge faiz yüzde 7.5’da takılıp kaldı. Hayırdır.

CNBC-e tüketim güven endeksi Aralık’ta bir önceki aya göre yüzde 10.5 yükseldi. Kasım ayında da güçlü bir artış olmuştu. Özel tüketimin, özellikle dayanaklı tüketimin artması büyüme için iyi, dış açık için kötü haberdir.

TÜİK satınalma gücü paritesine göre kişi başına gelir ve gerçek bireysel tüketim için 2011 sonuçlarını açıkladı. Haziran’da geçici veriler çıkmıştı. AB ortalaması 100 alınıyor. Kişi başına gelir 2 puan artışla 52’ye, özel tüketim 3 puan artışla 57’ye yükseldi. Türkiye AB ile farkı hızla kapatıyor.

Denge kuru hesabı

Döviz kuru Türkiye’nin ezeli (ve galiba ebedi) tartışma konusudur. “İki tarz-ı iktisat” demiştim. “Sıcak paracılar” iç talep dostu değerli TL’yi, “kurcular” ise ihracat dostu rekabetçi kuru savunur. İkinci grupta yer aldığım biliniyor.

Ekonomi politikası üzerine tüm polemikler döner dolaşır döviz kuruna odaklanır. Teoride işler kolaydır. “Denge kuru” kavramı kullanılır. Sorun uygulamadadır. Denge kurunun ne olduğunu hesaplamak fevkalade zordur.

The Economist’in Big Mac kurlarına geçmişte çok baktık. Artık Başkan Başçı da tartışmaya katıldı. Tartılı efektif reel kur (TERK) için hedefler verdi. Mevcut paritede dolar kurunu 1.8-2.0 TL arasında makul (dengede) gördüğü anlaşıldı.

Haklı olarak soracaksınız: bunun bir hesabı kitabı yok mu? Aslında var. Birini “Washington consensus” kavramının mucidi J.Williamson ve W.R.Cline yapıyor. Düzenli yenileniyor. Kasım 2012 sonuçları bir makale ile açıklandı (www.iie.com).

Sizleri modelin ayrıntıları ile sıkmak istemiyorum. Sürdürülebilir dış açık/milli gelir oranı saptanıyor (Türkiye için yüzde 3). Bir dizi varsayımla tüm ülkeler için denge kurları bulunuyor. 34 ülke içinde parası en değerli ülke uzak ara Türkiye çıkıyor: yüzde 23. İkinci Yeni Zelanda yüzde 13; parası çift haneli aşırı değerli başka ülke yok.

Modelden bugünkü denge dolar kuru da hesaplanıyor: (sıkı durun) 2.31 TL. Ben uydurmuyorum; sayı çalışmanın 5.inci sayfasında Tablo 3’de yer alıyor.

Yazarların uyarısı

Makalede Türkiye’ye kısa bir paragraf ayrılmış. Rekor kırmanın mükafatı (!) diyebiliriz. Aynen tercüme ediyorum:

“Türkiye parası en değerli ülke çıkıyor. Aslında ironik bir durum; Türkiye’nin kredi notu Fitch tarafından yeni yatırım düzeyine yükseltildi. Bize göre, Türkiye’ye yatırım yapanların bir aşamada yatırımlarında kayıplarla karşı karşıya kalacaklarını göz ardı etmemeleri gerekiyor. Keza, kredi değerlendirme kuruluşlarının da Türkiye’nin durumundaki bu rizikoyu (precarious) kabullenmesi gerektiğine inanıyoruz.” (sayfa 7).

Sonuç tablosunun özetini yayınlamak istiyorum. Ayrıca başka denge kuru hesapları da var. Devam edeceğim.