Orta Vadeli Program 2012-14

Küresel mali piyasalar iyimser olmaya çalışıyor. Borsalar haftayı yükselişle kapadı. Euro Bölgesi borç sorununda çözüme yaklaşıldığı düşünülüyor. Doğal olarak euro dolar karşısında değer kazandı. Parite 1.39’a tırmandı.

Dışarıdaki olumlu hava Merkez Bankası’nın kararlı müdahalesi ile birleşince döviz piyasası sakinledi. Çarşamba günü Merkez Bankası sadece 70 milyon dolar sattı. Sonra döviz satım ihalesi açmadı. Sepet kur haftayı 2.19 TL’de bitirdi.

Haftanın sürprizi ekonomi yönetiminin bazı dolaylı vergilerde artışa gitmesidir. Beklenmiyordu. Zamanlaması ve sunuş biçimi de ilginç oldu. Ayrıntıları medyada yayınlandı. Akşamcılar, sigara tiryakileri ve lüks araba düşkünleri için kötü haberdir.

Maliye politikası dokümanı

İlk Orta Vadeli Program -OVP- 2006’da yayınlandığında IMF’le anlaşma sürüyordu. IMF’le yollar ayrılınca önem kazandı. 2012-14 dönemini kapsayan son OVP Perşembe günü Başbakan Yardımcısı Babacan tarafından açıkladı. Epey gürültü kopardı.

Bir uyarı ile başlamak istiyorum. Program sözcüğü maalesef yanıltıyor. Toplumsal bellekte iz bırakan Planlı Kalkınma döneminin Yıllık Programlarını anımsatıyor. Adeta hükümetin tüm ekonomik gidişatı kapsayan bir çerçeve belirlediği izlenimi veriyor.

2000 öncesinde DPT her yıl Yıllık Program hazırlardı. İçinde bol sayı ve tablo olurdu. Sektör hatta firma bazına inerdi. Hoş, getirilen tahmin ve hedeflerin hiç biri tutmazdı. Ama ertesi yıl tekrarlanırdı.

OVP’nin içeriği daha mütevazidir. İyi tanımlanmış bir maliye politikası dokümanıdır. Geri planda bütçenin Meclisten yıllık kanunlaşmasının yaratabileceği belirsizliği azaltma çabası vardır. OVP ile hükümet maliye politikası ufkunu üç yıla uzatır.

Dolayısı ile iki farklı tür sayılar içerir. Bütçe büyüklükleri hedeftir. Gelirler, harcamalar, faiz-dışı ve toplam kamu dengesi hükümetin taahhütleridir. Bağlayıcıdır. Önümüzdeki üç yılda maliye politikasının seyrini gösterir.

Diğer makro göstergeler tahmin yada varsayımlardır. Büyüme, enflasyon, dış denge, vs. bütçeyi hesaplamak için gerekir. Ama yanılgı ihtimali çok yüksektir. Gene de işe yarar. Hükümetin öngördüğü konjonktürü kestirmeyi kolaylaştırır.

Kısa değerlendirme

Bütçe hedeflerine “malumu ilan” diyebiliriz. Hükümet sıkı maliye politikasına 2012-14 döneminde de devam ediyor. Olumlu bir gelişmedir. Ek vergilerin aynı gün açıklanması bu bağlamda anlamlıdır.

Buna karşılık konjonktür tahminlerinde yeni bilgi var. Ekonomi yönetiminin arzuladığı yumuşak iniş senaryosu somutlaşıyor. İkisini önemli buluyorum. Bir: döviz kurunda istikrar isteniyor. İki: dış açıkta sınırlı bir daralma yeterli görülüyor.

Bu senaryo tutarlı mı? Gerçekçi mi? Hangi dış koşullarda mümkün olabilir? Para politikasını nasıl etkiler? Velhasıl bizi ilginç iktisat politikası tartışmalarına götürüyor. Vakit buldukça ayrıntılarına girmeyi planlıyorum.