Olimpiyat madalya tahminleri

İlk hatırladığım 1956 Melbourne olimpiyatlarıdır. Güney kürede olduğu için sonbaharda yapılmıştı. Okullar açıktı. Galatasaray Lisesi’nde radyodan izlemeye çalışıyorduk. Saat farkı işi zorlaştırıyordu.

1960 Roma olimpiyatları eylül başına denk gelmişti. Atlantik Okyanusu’nda, New York’a giden bir öğrenci gemisinde idim. Sonuçlar her gün bültenlerle duyuruluyordu. Sovyetler Birliği ile ABD arasında madalya rekabetinin zirveye çıktığı yıllardı.

Sonra televizyonda canlı yayını başladı. Soğuk Savaş bitti. Başta Çin, oyunlara ağırlık koyan başka ülkeler belirdi. Açılış ve kapanışlarda rating yüksek oluyor. Onun dışında ilgi ülke sporcularının yarışlarına odaklanıyor.

İlginç bir model

Ülkelerin olimpiyatta gösterdiği başarı öngörülebilir mi? Bu sorunun pek çok iktisatçının aklından geçtiğini sanıyorum. Elde yeterince tarihi veri var. Geriye anlamlı bir model kurup çalıştırmak kalıyor.

Kanada kökenli bir ABD’li iktisatçı fikri hayata geçirmiş. D. K. N. Johnson Colorado Springs kentinde öğretim üyesi. Teknolojik değişim ve yenilikçilik (inovasyon) üzerine çalışıyor. Collorado College’ın Yenilikçi Zihinler Programını yönetiyor.

Sorusu basit: Bir ülkenin aldığı madalya sayısını ne belirler? Altın ve toplam madalya için ayrı hesap yapıyor. Modelinin beklenmedik bir özelliği var: Doğrudan sporla ilgili hiçbir veri kullanmıyor.

Üç neden öne çıkıyor: Kişi başına gelir, nüfus ve oyunların ev sahipliği. Geçmişte siyasi yapı ve iklim de modelde yer alıyormuş. 2012’de bunlar çıkarılmış. Yerine iki değişken eklenmiş. Biri yakın geçmişte olimpiyatlara ev sahibi olmak. Diğerine “kültür spesifik faktör” adı veriliyor. İçeriğini tam anladığımı söyleyemem.

İlginç şekilde, model iyi çalışıyor. Modelin son biçiminin tahmin ettiği madalya sayısı ile gerçekleşme arasında toplam madalyada yüzde 96, altın madalyada yüzde 95 korelasyon çıkıyor. Makul bir orandır.

Madalya tahminleri

Johnson 2008 Olimpiyatları’nda Türkiye’nin 3’ü altın 7 madalya alacağını öngörmüş. Ama ikisini de tutturamamış. Çünkü 2008’de Türkiye 1’i altın 8 madalya toplamış. Ya 2012? 3’ü altın 8 madalya öngörüyor. Bu takdirde Türkiye madalya sıralamasında 19’uncu oluyor...

Model 2012’de ilk üçe ABD, Çin ve Rusya’yı koyuyor. Lider ABD’nin 34’ü altın 110 madalya alacağını tahmin ediyor. Onları ev sahipliği avantajı ile İngiltere izliyor. Sonra Almanya, Fransa, İtalya, Japonya vs. devam ediyor.

Tek tek ülkeler ya da modelin ayrıntıları hakkında daha fazla bilgi için internet sitesine başvurabilirsiniz: http://faculty1.coloradocollege.edu/~djohnson/Olympic.html.