Nisanda dış ticaret

İlginç şekilde Türkiye’nin gündemi çok kaygandır. Hiç beklenmedik bir konu aniden gündemin tepesine oturur. Sonra aynı hızla kaybolur. Nedenlerini tam anladığımı söyleyemem. Medyanın yapısı da etkili olabilir.

ABD’yi yakından izleyenler kürtajın yarattığı kutuplaşmaya alışıktır. Bir neden, nesnel cevabı olmayan zor sorular içermesidir. Bir: Hayat ne zaman başlar? İki: Bireyin kendi vücudu üzerindeki hakları nelerdir? İkisi de polemiğe çok açıktır.

Diğeri toplumsal etkileridir. Soyut ilke tartışmasının yerini somut vakalar alır. Soru değişir. Kısıtlanmasının kime nasıl zarar vereceği öne çıkar. Ben bu cephedeyim. Kürtajın yasaklanmasına, hatta zorlaştırılmasına sosyal adaletle çeliştiği için karşıyım.

Çünkü yasağın etkisi eşitsiz dağılır. Geliri ve eğitim düzeyi yüksek kadını hiç etkilenmez. Herhalde komşu ülkelerde kürtaj sektörü patlar. Ama maddi gücü ve eğitim düzeyi düşük kadın ağır hasar görür. Ayrıntısına girmiyorum.

Açık daralıyor

Ekonomiye dönelim. Merkez Bankası sürpriz yapmadı. Çarşamba günü Insight Turkey panelinde Başkan Başçı’yı dinledim (www.setav.org). Özetle esnek para politikası ile yumuşak inişin “ince ayarı” sürecek dedi.

Nisan dış ticaret verileri dün TÜİK tarafından açıklandı. Piyasa 11.6 milyar dolar ihracat, 19 milyar dolar ithalat ve 7.4 milyar dolar açık bekliyordu. Daha iyi çıktı: Aynı sıra ile 12.7 milyar dolar, 19.3 milyar dolar ve 6.6 milyar dolar. Geçen yıla göre değişim ise, aynı sıra ile, yüzde 7 artış, yüzde 8 ve yüzde 28 düşüş oldu.

İlk dört aylık (ocak-nisan) verilerle devam edelim: İhracat 48 milyar dolar, ithalat 75 milyar dolar, dış açık 27 milyar dolar. Geçen yıla göre değişim, aynı sıra ile, yüzde 11 artış, yüzde 3 ve yüzde 20 düşüş oldu.

Yıllık verilere gelelim. İhracat 140 milyar dolarla tarihi rekorunu kırdı.İthalat 239 milyar dolara inerek ekim düzeyine, ticaret açığı ise 99 milyar dolarla haziran düzeyine döndü.

Olumlu gidişat mevsim ve takvim etkisi arındırılmış seriye yansıyor. Mart’tan Nisan’a ihracat yüzde 6 artarken ithalat yüzde 1 azaldı. Mevcut eğilim dış ticaret açığında zirveye kıyasla 20 milyar doların üzerinde bir daralmaya tekabül ediyor. İyi haberdir.

Euro krizinin etkisi

Euro Bölgesi’ni kasıp kavuran krizin ihracata olumsuz etkileri giderek belirginleşiyor. Nisanda AB’ye 4.8 milyar dolar ihracat yapıldı. Geçen yıl 5.8 milyar dolardı. 1 milyar dolar (yüzde 17) düşüş demek. AB’ye ihracat sabit bile kalsa açık 5.5 milyar dolara inerdi.

Dolayısı ile AB’nin ihracattaki payı üç puan düşüşle yüzde 38’in altına geriledi. Kısa dönemde bu eğilimin değişeceği yönünde işaret yoktur. Tersine kötüleşme ihtimali yüksektir.

Dikkatinizi çekerim. Mali piyasalar krizin kur ve faizi vuracağını savundu. Korkulan olmadı. Buna karşılık ihracat kanalı reel ekonomiye ciddi hasar veriyor.