Nisanda dış denge

Dış ticarete ve ödemeler dengesine üç ayda bir bakmayı tercih ediyoruz. Ama bu yıl gündem yoğundu. Mart verilerine zaman kalmadı. Hafta başında Nisan dış ticaretini ele aldık. Bugün Nisan sonu itibariyle cari işlemler dengesini değerlendiriyoruz.

Cari işlemler dengesi dış ticaret verilerine kıyasla daha kapsamlıdır. Ülkenin tüm döviz gelir ve giderleri dahildir. Böylece dış dünya ile ilişkilerde resmin bütününü görme olanağını verir. Konjonktür analizi açısından daha yararlı bilgiler taşır.

Bildim bileli Türkiye kamuoyu dış açıklara karşı duyarlıdır. Son yıllarda dış açığın rekor düzeylere tırmanması ilgiyi iyice arttırdı. Vatandaş bize her yerde aynı şeyleri soruyor. Dış açık sürdürülebilir mi? Döviz kurunda bir yukarı hareket olabilir mi?

Bir bilmece
Ocak-Nisan 2007 döneminde (dört ay) cari işlemler açığı 12.3 milyar dolar olmuş. 2006’nın ilk dört ayında 12.6 milyar dolarmış. 300 milyon dolar ya da yüzde 3 gibi cüzi bir düşüş söz konusu.

İlk bakışta bu sayı şaşırtıyor. İç talepte yavaşlama, hızlanan ihracat, turizmden gelen olumlu haberler, vs. neticede topu topu 300 milyon dolar mı farkettirmiş? Verilerin ayrıntısına inme gereğini duyuyoruz. Ekonomiyi yakından izleyenler hatırlayacaktır. Aralık 2006’da ithalatta garip bir çöküş yaşanmıştı. Buna karşılık Ocak 2007 ithalatı beklenenin üstünde gelmişti. Nedenleri bizi ilgilendirmiyor. Ama bu olay takvim yılı bazında karşılaştırmayı bozuyor.

Önce Şubat-Nisan arası üç aya bakalım. 2006’da 11.2 milyar dolar olan cari işlemler açığı 2007’de 9.3 milyar dolara gerilemiş. 1.9 milyar dolar ya da yüzde 16 düşüş anlamına geliyor. Yani Ocak ayını çıkartınca diğer göstergelerle tutarlı bir eğilim ortaya çıkıyor.

Şimdi Aralık ve Ocak aylarını beraberce karşılaştırmaya dahil eden Kasım-Nisan arası altı aya bakalım. 2006’da 20.6 milyar dolar olan açık 2007’de 17.3 milyar dolara inmiş. 3.3 milyar dolar ya da yüzde 16 düşüş çıkıyor. Üç aylıktan hesaplanana eşittir.

Dış açık küçülüyor
Eğilimleri kavramak için yıllık verilerin seyrini izlemek yararlı olacaktır. Yıllık cari işlemler açığı Türkiye tarihinde ilk kez 30 milyar dolar düzeyini Temmuz 2006’da gördü. Kasım 2006’da tüm zamanların tarihi rekoru olan 34 milyar dolara ulaştı.

İyi haber, Kasım’dan bu yana küçülmeye başlamasıdır. Aralık 2006-Mart 2007 arasında 32 milyar dolar civarında küçük oynamalar yaptı. Nisan 2007’de 31 milyar dolara geriledi. Temmuz’dan itibaren yıllık cari işlemler açığı bir önceki yılın altına inecektir.

Özetleyelim. Cari işlemler açığı 2005 ilkbaharında hızla büyümeye başladı. Kasım 2006’da zirveye çıktı. Bir süre durağan kaldıktan sonra küçülmeye başladı. Yılın geri kalan kısmında bu eğilimin süreceğini söyleyebiliriz.